Գեորգի Անտոնով-Միրզախանյանի նախաձեռնությամբ երեք տարուց ավելի Ռուսաստանի Դաշնության դատական ատյաններում քննարկվում էին Ղարսի և Մոսկվայի (1921 թ.) պայմանագրերը չեղարկելու հայցը: Ռուսաստանի գերագույն դատարանը հայցը վերջնականապես մերժեց: Այս վճիռի իրավասությունը կարող է բողոքարկվել սահմանադրական դատարանում, որին էլ դիմել է հայցվոր կողմը: Եթե Սահմանադրական դատարանը ևս մերժի հայցը, դա կնշանակի, որ Ռուսաստանը պաշտոնապես չի ճանաչում հայցի իրավասությունը ։ Այսինքն, եթե
Սահմանադրական դատարանը Գերագույն դատարանի վճիռը վավեր ճանաչի այդ դեպքում բողոքարկող կողմը հնարավորություն կունենա այն բողոքարկելու ՄԱԿ-ի Մարդու Իրավունքների Կոմիտե: Գեորգի Անտոնով-Միրզախանյանը այս հարցում վճռական է և գործն ուզում է հասցնել միջազգային ատյաններին, այդ մասին նա բազմիցս է հարցազրույցների ժամանակ հայտնել:
Արգինա Հարությունյանը ծնվել է 1994 թ․-ին, Երևանում։ Նրա հայրը նկարիչ Սամվել Հարությունյանն է, մայրը` լեզվաբան, խմբագիր, հեքիաթագիր Երազիկ Գրիգորյանը: Արգինայի Ամերիկյան շրջագայության հետաքրքիր դրվագներ` տեսաերիզի տեսքով, տեղադրվել են «Նիդերլանդական օրագրում»: Արգինայի խոսքը հյութեղ է ու բավական հետաքրքիր: Արգինան վերջերս հանդես եկավ նոր, յուրահատուկ նախաձեռնությամբ: Նա Երազիկ Գրիգորյանի հեքիաթները վերածեց երգի ու ինքն էլ հանդես է գալիս դրանց գեղեցիկ կատարումներով: Կարծում ենք սա օգտակար կլինի ձեր երեխաների մտահորիզոնի, երաժշտական ունակությունների զարգացման, վառ երևակայության, աշխարահայացի ընկալման ու ճիշտ դաստիարակության համար: Այդ իսկ պատճառով որոշեցինք հեքիաթից նոր ծնվող այս երգերը հերթականությամբ ներկայացնել մեր ընթերցողներին, որոնք կարող են սիրով ներկայացնել իրենց երեխաներին: Արգինան երաժշտական կրթություն ունի:
2021 թ․-ին ավարտել է Երևանի Չայկովսկու անվան երաժշտական, մասնագիտական դպրոցը։ 2019-ին ավարտել է Երևանի պետական կոնսերվատորիայի դաշնամուրային ֆակուլտետը, ստացել մագիստրոսի կոչում։ 2014-2015 թթ․ աշխատել է Երևանի տարածաշրջանային հմ․ 1 պետական քոլեջում, որպես երաժշտական ձևավորման և երաժշտության պատմության դասախոս։ 2018 թ-ից առ այսօր աշխատում է Երևանի Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցում, որպես կոնցերտմայստեր։ 2018-2021 թթ․ աշխատել է Երևանի Ստեփան Ջրբաշյանի անվան երաժշտական դպրոցում, որպես դաշնամուրի դասատու և կոնցերտմայտեր։ 2018-2022 թթ․ Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցում աշխատել եմ որպես դաշնամուրի դասատու։ 2022-2023 ուստարում Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցում աշխատել է ուսումնական գծով փոխտնօրեն։ 2017 թ․-ից` Հայաստանի պետական ազգային ակադեմիական երգչախմբում երգչուհի է։
Ստեղծագործել է 50-ից ավելի երգեր և ռոմանսներ, 20-ից ավելի մանկական երգերի և խմբերգերի հեղինակ է: Նրա երաժստական գործերից են «Մոխրոտ․ երազանքներն իրականանում են» երաժշտական ներկայացումը` բեմադրված Երևանի պետական կամերային երաժշտական թատրոնում, «Ձյունապատ տանիքների հեքիաթը» («Շունն ու կատուն») երաժշտական ներկայացումը՝ Երևանի Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում,
«Մեր լուսե այգին» ներկայացում՝ «Լուսէ» հաշմանդամություն ունեցող երեխաների վերականգնողական կենտրոնում, «Մոխրոտիկ» Երաժշտական ներկայացումը՝ Հրազդանի դրամատիկական թատրոնում և այլն:
Արգինան վարպետության դասեր է անցել եվրոպական մի շարք երկրներում․ Սլովենիա, Ավստրիա, Իտալիա, Ֆրանսիա։
Իտալիայի Բրեշիա քաղաքում կատարողական արվեստի հմտության ամառային դպրոցում վերաորակավորվել է որպես բարձրակարգ մասնագետ։
Երեխաների համար այս երգերը ձայնագրվում են Family Lab ստուդիայում և հասանելի են յութուբյան հետևյալ հասցեով`
Այսօր Շառլ Ազնավուրի ծննդյան օրն է։ Մեծն հայը, որ իր կյանքը նվիրեց երաժշտությանը և հայրենիքին, թողեց նաև անմոռանալի մարդկային պատմություններ։ Նրանցից մեկը՝ Նորայր Զուլոյանի կողմից այսօր հիշվում է հուզմունքով ու հպարտությամբ։
Նորայր Զուլոյանը
1992 թվականին Նորայր Զուլոյանը հանդիպում է Շառլ Ազնավուրին։ Այդ մեկ ժամանոց զրույցի ընթացքում Ազնավուրը անկեղծ ցանկություն է հայտնում՝ «բզդիկ խաչքար մը ունենալու իրեն պարտեզին համար...»։ Զուլոյանը խոստանում է՝ և իր խոստումը կատարում է։
Այդ տարի հունիսին, վանաձորցի հռչակավոր խաչքարագործ Սերգեյ Դանիելյանի կերտած խաչքարը բեռնվում է վարորդ Տիգրան Մալումյանի KAMAZ-ի վրա։ Ճանապարհն ուղիղ դեպի Ֆրանսիա էր։ Խաչքարը ընդունում է Ազնավուրի օգնական՝ Ժիրայր Մարկոսեանը, իսկ շուտով այն զարդարում է մեծանուն երգչի պարտեզը։
Ազնավուրը, որպես երախտիքի նշան, Նորայր Զուլոյանին նվիրում է ստորագրությամբ պաստառ՝ գրելով. “INTERKAP-ին մեծ սիրով ու հարգանքով”։ Հանդիպումն անմահացվում է նաև մի լուսանկարով, որտեղ Ազնավուրը պատկերված է խաչքարի մոտ՝ հայացքը տված հեռուներին։
Այս պատմական հանդիպման միջնորդն էր Վենետիկի Մուրադ-Ռափայելեան քոլեջի 1991-1993 թթ. տնօրեն Հ. Ռափայել Վրդ. Անդոնեանը։
Այս պատմությունը միայն մի օրինակ է, թե ինչպես էր Ազնավուրը կապված իր ազգի մշակույթի, հոգևոր ժառանգության ու հայության հետ։
Հիշատակդ վառ, Մեծն Հայ:
։
Շառլ Ազնավուր․ Հայ ժողովրդի մշակութային համաստեղության գերաստղը (101-ամյակի առթիվ)
Հեղինակ՝ Hay Azian /Նիդ.օրագիր
«Ո՞վ կարող է մի բառով ամփոփել Ազնավուրին» — Այս հարցի պատասխանը միայն լռությունը կարող է լինել։ Քանզի Շառլ Ազնավուրը միայն անուն ու անձ չէ։ Այն զգացմունք է ու մի ամբողջ աշխարհ։ 101 տարի առաջ՝ 1924-ի մայիսի 22-ին, ծնվեց մեկը, որը պիտի դառնար մարդկության պաշտելի երանելիներից մեկը` շանսոնի վարպետ, դիվանագետ, հումանիստ և ամենակարևորը՝ իսկական հայի խտացված կերպար։
Ազնավուրի պատմությունը սկսվում է ոչ թե Փարիզում, այլ Կարսում ու Սեբաստիայում՝ իր նախնիների կորցրած հայրենիքում։ Նրա ծնողները փրկվեցին ցեղասպանությունից և նոր կյանք սկսեցին Ֆրանսիայում։ Այդ ցավի ու վերածննդի ժառանգությունը եղավ նրա արվեստի հիմնաքարը։ Շառլը պատվով կրում էր ոչ միայն իր անունը, այլ իր փշրված ազգի մի բեկորն էր։ Նա յուրաքանչյուր երգ դարձնում էր համամարդկային արժեք` զգացողության հայելի։
Նա ոչ միայն երգում էր, այլ պատմում էր բեմից՝ սրտով, անկեղծությամբ։ Երգն Ազնավուրի շուրթերով դարձավ խոստովանություն։ Նրա ձայնը՝ երբեմն խռպոտ, երբեմն փխրուն, բայց միշտ ճշմարիտ՝ հնչում էր աշխարհի ամենահեռու անկյուններում։
«La Bohème», «She», «Comme ils disent», «Emmenez-moi»` լսվեցին այնտեղ, որտեղ սիրեցին արվեստը, ուր հարգեցին ցավը` գրված հույզերով։
1988 թվականի երկրաշարժից հետո Ազնավուրը դարձավ ոչ միայն բարեգործ, այլ՝ շարժիչ ուժ։ Նա հիմնեց «Aznavour pour l’Arménie» հիմնադրամը, հավաքեց համաշխարհային արտիստների՝ աջակցելու ավերված հայրենիքին։
2009-ին դարձավ Հայաստանի դեսպան Շվեյցարիայում և ՄԱԿ-ում՝ ապացուցելով, որ արվեստագետը կարող է լինել նաև դիվանագետ՝ առանց վերածվելու քաղաքական գործչի։
Ազնավուրը գրեց նաև գրքեր, հանդես եկավ կինոյում, աջակցեց երիտասարդ արվեստագետների։ Նա երբեք չմոռացավ իր ինքնությունը։ Ազնավուրն ապացուցեց՝ «հայ» լինելը չի նշանակում սահմանափակվել ազգությամբ, այլ ընդարձակել մարդկային տեսակի հոգևոր սահմանները։
Մահից հետո էլ Ազնավուրն ապրում է
2018-ի աշնանը աշխարհը հրաժեշտ տվեց Ազնավուրին, հազարավոր պատուհաններից հնչեց «Hier encore»։ Սա հրաժեշտ էր ֆիզիկապես։ Իրականում դա հնարավոր չէ։ Ազնավուրն ամենուր է։ Նա ապրում է՝ Երևանում գործող Ազնավուրի կենտրոնում, Փարիզի փողոցներում, և ամենայն հայության մեջ՝ որպես ժամանակի, ցավի և վեհության ձայն։ Նա որպես գերաստղ լուսավորում է մոլորակը։
Շառլ Ազնավուրը հայ ժողովրդի արվեստի, բարոյականության և համամարդկային արժեքների հպարտ ցուցանակն է։ Նրա 101-ամյակը սոսկ թիվ չէ։ Դա հիշեցում է՝ երբ հայը երգում է, աշխարհը լսում է։
Ամենավերևի լուսանկարում` Ազնավուրը Ինտերկապի(Հիմնադիր տնօրեն` Նորայր Զուլոյան) իրեն նվիրած խաչքարի մոտ (խաչքարի պատմությունը այս էջի վերևի գրառման մեջ)։
Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանության պետական խորհուրդը հայտարարություն տարածեց՝ փաստելով, որ «ադրբեջանցի» զավթիչները ոչնչացրել են Շառլ Ազնավուրի կիսանդրին
101 տարի առաջ այս օրը ծնվեց հայ ժողովրդի ականավոր զավակը՝ Հայաստանի Հանրապետության ազգային հերոս Շառլ Ազնավուրը (իրական անունը՝ Շահնուր Վաղինակի Ազնավուրյան):
Ազնավուրի անունը ոսկե տառերով է գրվել համաշխարհային երգարվեստի պատմության էջերում՝ նրան արժանի տեղ ապահովելով ոչ միայն որպես հանճարեղ երգիչ, այլև որպես հասարակական և մշակութային գործիչ։ 1995–2018 թվականներին նա հանդիսանում էր ՀՀ դեսպանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում, որտեղ ակտիվորեն մասնակցում էր հայկական մշակութային ժառանգության պաշտպանության գործին։
Շառլ Ազնավուրը ոչ միայն փայլուն արվեստագետ էր, այլև՝ հայ ժողովրդի մշակութային հիշողության նվիրյալ պահապանը։ Թեև մասնագիտությամբ ճարտարապետ կամ հնագետ չէր, նրա հումանիտար և մշակութային գործունեությունը մեծապես նպաստել է հայկական պատմամշակութային կոթողների, այդ թվում՝ եկեղեցիների, պահպանմանն ու վերականգնմանը։
2021 թվականի մայիսի 22-ին Ստեփանակերտում կանգնեցվեց Շառլ Ազնավուրի կիսանդրին՝ որպես հայ-ֆրանսիական բարեկամության և մշակութային կապերի խորհրդանիշ։ Կիսանդրու հեղինակներն են ճարտարապետ Մամիկոն Ֆարսիյանն ու քանդակագործ Յուրի Հովհաննիսյանը։ Այն տեղադրված էր Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի կենտրոնի տարածքում՝ Պոլ Էլյուարի անվան Ֆրանկոֆոնիայի կենտրոնի հարևանությամբ, հայ-ֆրանսիական բարեկամության պուրակում։
Սակայն, 2023 թվականի սեպտեմբերին «Ադրբեջանի» կողմից Արցախի ամբողջական բռնազավթումից և հայաթափումից հետո, Ազնավուրի կիսանդրին ևս հայտնվեց ոչնչացման վտանգի տակ՝ ինչպես արցախյան մյուս մշակութային ժառանգության օրինակները։
Շառլ Ազնավուրը մեծագույն հայ էր` ամենից առաջ Հայ Դատի նվիրյալ զինվոր, ում ազդեցիկ կերպարից զգաստանում էին բոլոր ժամանակների ֆրանսիական իշխանությունները և դրական ընթացք տալիս Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ու դատապարտման բանաձևերին, խոսում էր Արցախի ինքնորոշման, արցախցի ժողովրդի իրավունքներից։ Արդյո՞ք նաև սա չէ պատճառը, որ այսօր Արցախը բռնազավթած «ադրբեջանական» պետությունը (իր թիկունքին ունենալով Թուրքիայի պես հայատյաց ու ցեղասպան երկրի աջակցությունը)` իրականացնում է այս մեծամասշտաբ մշակութային ցեղասպանությունը` չշրջանցելով նաև Մեծն Ազնավուրի կիսանդրին։ Փաստորեն , իրեն «եվրոպական ժառանգության մաս» համարող բարբարոս երկիրին իր մշակութային ցեղասպան քաղաքականությունը իրականացնելու ճանապարհին կանգ չառավ նաև այն փաստի առաջ, որ Շառլ Ազնավուրը ոչ միայն հայ է, այլև առաջին հերթին ֆրանսիական մշակույթի` համաշխարհային երգարվեստի անբաժան մասն ու հարստությունն է։
2024 թվականի փետրվարի 27-ին Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանության պետական խորհուրդը հայտարարություն տարածեց՝ փաստելով, որ «ադրբեջանցի» զավթիչները ոչնչացրել են Շառլ Ազնավուրի կիսանդրին
Ինչպիսի՞ն է լինելու Ֆրանսիայի արձագանքը, որի նախագահը Մեծն Ազնավուրի հրաժեշտի արարողության ժամանակ, խոնարհվելով նրա վիթխարի մեծության առաջ, ասում էր, թե իրենց երկրում պոետները չեն մահանում։ Մենք`որպես համաշխարհային մեծության Ազնավուր ծնած ազգի սերունդ, համարժեք պատասխան ու արձագանք ամենից առաջ հենց Ֆրանսիայից ենք սպասում։
Ombudsman of Culture of the Armenian HighlandsՀայկական լեռնաշխարհի մշակութային ժառանգության օմբուդսմեն` Հովիկ Ավանեսով
Այս ֆիլմը նվիրվում է Անդրանիկ Օզանյանին և բոլոր նրանց, ովքեր կյանքի կոչեցին Վանաձորում նրա առաջին բրոնզաձույլ արձանը։
Հայոց պատմության հերոսական էջերում անհերքելի տեղ ունի Անդրանիկ Օզանյանը՝ ազգային ազատագրական պայքարի առաջամարտիկն ու նվիրյալ զինվորը։ Նրա անձն ու պայքարը ոգեշնչել են սերունդներ, իսկ նրա հիշատակը կենդանի է մնում նաև այսօր՝ ոչ միայն գրքերում ու երգերում։ Այդպիսի մի վառ օրինակ է Վանաձոր քաղաքում կառուցված Անդրանիկի առաջին բրոնզաձույլ արձանը։
Այս հուշակոթողի կերտման ճանապարհը, գաղափարից մինչև կյանքի կոչում, ներկայացվում է հուզիչ ու փաստագրական շնչով «Լոռվա Անդրանիկը» վավերագրական ֆիլմում, որը ստեղծվել է Ինտերկապ բարեգործական հասարակական կազմակերպության նախաձեռնությամբ։ Կազմակերպության հիմնադիր տնօրեն Նորայր Զուլոյանի առաջնորդությամբ ձևավորվեց համախմբված ու նվիրումով լի մի խումբ՝ ովքեր ուս ուսի տված իրականացրին մի երազանք՝ Անդրանիկի արձանը բարձրացնել հենց Լոռվա սրտում։
Ֆիլմում տեսանողական հարուստ կադրերով ներկայացված է արձանի կառուցման ամբողջ ընթացքը՝ նյութի ձուլումից մինչև տեղադրման պահը։ Արձանը կերտվեց բրոնզաձույլ տեխնոլոգիայով՝ ընդգծելով դրա տևականությունն ու խորհրդանշական ծանրությունը։ Այն ոչ միայն քանդակագործական աշխատանք է, այլև՝ ազգային հպարտության մարմնացում։
Ֆիլմում հնչում է գրականագետ Կարո Վարդանյանի խոսքը՝ լեցուն խորիմաստ վերլուծությամբ Անդրանիկի կերպարի շուրջ։ Նա անդրադառնում է Անդրանիկի ռազմարվեստին, ազգային արժեքներին, նրա անհողդողդ հավատին և հզոր կամքին։ Վարդանյանի խոսքն ուժեղացնում է ֆիլմի գաղափարական հենքը՝ այն վերածելով ոչ միայն փաստագրական վավերացման, այլ նաև մտավոր խոնարհումի։ Ֆիլմն ուղեկցվում է ասմունքի վարպետ Ջիվան Սարգսյանի արտասանություններով:
«Լոռվա Անդրանիկը» ֆիլմում պատշաճ կերպով ներկայացվում են բոլոր այն անհատներն ու կազմակերպությունները, որոնք մասնակցել են այս պատմական նախագծի իրականացմանը։ Նշվում են նախաձեռնության անդամները, կառուցապատողները, ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերած նվիրատուները և տեղեկատվական հովանավորները։ Յուրաքանչյուր անուն՝ «փորագրված է» հուշարձանի հիմքում բարեխղճությամբ ու հավատարմությամբ, բոլորը` անուն առ անուն։
Անդրանիկը Վանաձորում Հուշարձան դարձավ ոչ միայն քարից ու բրոնզից, այլ՝ համաժողովրդական սիրուց և նվիրումից, այն հուշակոթող է, որ մարմնավորում է համազգային համախմբումի ուժը։ Այն կառուցվեց ոչ միայն որպես հարգանքի տուրք հերոսին, այլ նաև՝ որպես ապագա սերունդների ոգեշնչման աղբյուր։ Այս արձանը պատմություն է՝ կերտված հայ մարդու ձեռքերով, վառված հայրենասիրությամբ և ամրացված անսասան հավատքով։
«Լոռվա Անդրանիկը» ֆիլմը թողնում է տևական զգացմունք՝ հպարտություն, հարգանք և պատիվ։ Այն ոչ միայն ֆիլմ է, այլև՝ փաստ, որ միասնականությամբ հնարավոր է վերակերտել անցյալն ու փոխանցել այն ապագային՝ քանդակի, գաղափարի ու սիրո տեսքով։
«Ինտերկապ» բարեգործական ՀԿ-ն (հիմնադիր տնօրեն՝ Նորայր Զուլոյան) երկար տարիներ զբաղվում է հայրենասիրական և պատմահիշատակային ծրագրերով: Անդրանիկի արձանը Վանաձորում` բարեգործական նախաձեռնություններից մեկն է, այն ապացուցում է, որ հայ ժողովուրդը կարողանում է համախմբվել՝ հավերժացնելու հայ ժողովրդի համառությունը, ազատության ձգտումը և անձնազոհությունը իր պատմական հերոսների հիշատակը հավերժ պահելու համար:
Այսօր՝ 2025 թվականի մայիսի 20-ին, Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի այցը Հայաստան տեղի է ունենում լարված քաղաքական մթնոլորտում։ Երևանի փողոցներում նկատվում են ցուցապաստառներ, որոնք դատապարտում են Վլադիմիր Պուտինին և Ռուսաստանի քաղաքականությունը, ինչը վկայում է հայ հասարակության աճող դժգոհության մասին։
Այս բողոքի ալիքը պայմանավորված է մի քանի գործոններով։ Նախ, Ռուսաստանի՝ որպես Հայաստանի անվտանգության հիմնական գործընկերոջ դերը կասկածի տակ է դրվել՝ հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի վերջին զարգացումների ֆոնին։ 2023 թվականի սեպտեմբերին, երբ Ադրբեջանը ռազմական գործողություններ սկսեց Լեռնային Ղարաբաղում, ռուսական խաղաղապահները չցանկացան կանխել բռնությունները, ինչը հանգեցրեց հայ բնակչության զանգվածային տեղահանությանը։ Այս իրադարձությունները խորացրին Հայաստանի հասարակության դժգոհությունը Ռուսաստանի նկատմամբ։
Բացի այդ, Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը վերջին տարիներին սկսել է վերաիմաստավորվել։ Երկիրը սկսել է խորացնել հարաբերությունները Արևմուտքի հետ՝ ստորագրելով ռազմավարական գործընկերության հուշագիր ԱՄՆ-ի հետ և նախաձեռնելով ԵՄ անդամակցության գործընթաց։ Այս քայլերը Ռուսաստանում ընկալվում են որպես Հայաստանի հեռացում Մոսկվայի ազդեցության ոլորտից։
Լավրովի այցից առաջ, Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանի հետ հանդիպման ընթացքում, Լավրովը քննադատեց Հայաստանի ղեկավարությանը՝ մեղադրելով նրանց Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները դիտավորյալ փչացնելու մեջ։ Նա նաև ընդգծեց, որ ՀԱՊԿ-ը բազմիցս պաշտպանել է Հայաստանի շահերը, սակայն հայկական կողմը խոչընդոտում է որոշ պայմանավորվածությունների իրականացումը։
Այս համատեքստում, Երևանի փողոցներում Պուտինին դատապարտող ցուցապաստառների հայտնվելը արտահայտում է հասարակության դժգոհությունը Ռուսաստանի քաղաքականությունից և Հայաստանի արտաքին քաղաքականության նոր ուղղության պահանջը։ Այս զարգացումները վկայում են այն մասին, որ հայ հասարակությունը ձգտում է վերաիմաստավորել երկրի արտաքին քաղաքական ուղեգիծը՝ հաշվի առնելով տարածաշրջանային անվտանգության նոր իրողությունները։
Հայազգի Սուրբ Սերվատիոսին նվիրված յոթ տարին մեկ անցկացվող տպավորիչ ուխտագնացություն Մաստրիխտում
🌿 Հայկական համայնքը Մաստրիխտում հանդիսավորությամբ պատրաստվում է Սուրբ Սերվատիոսի տոնին նվիրված եզակի 2025-ի ուխտագնացությունը: Այն միացումի, հավատքի, ժառանգության և միասնության մի տոնախմբություն է լինելու, երբ շաբաթ՝ հունիսի 14-ին, ժամը 12:00-ին, Սուրբ Սերվատիոսի բազիլիկայում տեղի կունենա հատուկ հայկական պատարագ, կազմակերպված Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու կողմից։ Այս Պատարագը բացառիկ է Եվրոպայի առաջին արմատներով հայ եպիսկոպոս Սուրբ Սերվատիոսի պատվին։
🏛️Մաստրիխտի Սուրբ Սերվատիոսի բազիլիկան կառուցված է այս սրբի շիրիմի վրա, ով համարվում է Նիդերլանդների առաջին եպիսկոպոսը։
Թեև պատմական փաստերը սահմանափակ են, ավանդույթն ու քրիստոնեական զրույցները Սուրբ Սերվատիոսին հայկական ծագում են վերագրում։ Նրա անունն էլ է գալիս հայկական անուններից՝ «Զարավանդ» կամ «Զարուանդ», որոնք հռոմեական և հունական ավանդույթներում դարձել են «Սերվատիոս»։ Սուրբ Սերվատիոսի շիրիմի վրա կառուցված Սուրբ Սերվատիոսի բազիլիկան դարձել է ոչ միայն Մաստրիխտի քրիստոնեական հոգեւոր սիրտը, այլև հայ համայնքի նոր հավատքի կենտրոնը։ Մաստրիխտում չկա մեկը, որ չհաստատի Սերվատիոսի հայ լինելու փաստը
📜 Մաստրիխտի հատուկ տարեգրքում զետեղված են տեղեկություններ Սուրբ Սերվատիոսի ու հայ համայնքի մասին՝ պատմական անդրադարձներով:
Տարեգրքում մեջբերված են ամերիկահայ նշանավոր գրող Վիլյամ Սարոյանի խոսքերը.
«Երբ երկու հայ հանդիպում են աշխարհի որեւէ կետում, այնտեղ ստեղծվում է հայկական համայնք»։ Եվ հենց այս մտքի կենդանի դրսեւորումն է Մաստրիխտի հայ համայնքը, որը վերջին երեք տասնամյակում դարձել է հարազատ տուն տասնյակ ընտանիքների համար, իսկ այսօր նաև՝ մշակութային կամուրջ է հազարամյա հայկական հոգևոր ժառանգության և հին քրիստոնեական Եվրոպայի միջև։
1990-ականներին, փախչելով Մերձավոր Արևելքի և Կովկասի հակամարտություններից (նույնիսկ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի հետևանքներից), մի քանի հայկական ընտանիքներ տեղափոխվեցին Նիդերլանդների հարավ՝ Մաստրիխտ։ Նրանց թվում էին Արմանդ Կարաողլանի և Վազգեն Սարգսի ընտանիքները՝ համայնքի հիմքում կանգնած անձինք, ովքեր տարիների ընթացքում իրենց հավատքով, նվիրվածությամբ ու մշակութային ներդրումներով կառուցեցին ամուր և հյուրընկալ համայնք։ Այսօր այդ համայնքն արդեն ունի մոտ 150 ընտանիք։
Մաստրիխտում հաստատվելը կարող էր թվալ պատահականություն, բայց ինչպես նշում է Կարաողլանը՝ Սուրբ Սերվատիոսի ժառանգության ներկայությունն այստեղ նրանց համար մի իսկական Աստվածահաճո շնորհում էր։ Հավատը՝ հայերի ինքնության անբաժան մասնիկն է: Հայերի համար հավատքը երբեք պարզապես կրոն չէ՝ այն ինքնության հիմքն է, պատմական դիմադրության միակ օղակը և մշակույթի շարունակականության գրավականը, գրված է տարեգրքում: Մաստրիխտում հայերը չեն կորցրել այս համոզմունքը․ տարիների ընթացքում, շնորհիվ Նիդերլանդների եկեղեցական առաջնորդների (ինչպես օրինակ՝ եպիսկոպոս Վիերթցի ու դեկան Հաննեմանի աջակցությանը), հայերը կարողացել են ազատորեն իրականացնել իրենց ծեսերն ու մշակութային արարողությունները։ Այսօր համայնքն իր մշտական վայրը գտել է նախկին Քրիստոսի Համբարձման եկեղեցում (Pottenberg), որն այժմ ծառայում է որպես հայկական «Սուրբ Կարապետ» եկեղեցի։ Մաստրիխտի հայ համայնքը ապացուցում է, որ նույնիսկ հազարավոր կիլոմետրեր հեռու՝ օտար հողում, հավատքը, պատմությունը և մշակույթը կարող են ծաղկել, երբ կա ընդունելություն, երկխոսություն և միասին ապրելու կամք։
Heiligdomsvaart 2025-ը ոչ միայն մաստրիխտցիների, այլ նաև ամբողջ եվրոպական սփյուռքի հայության համար բացառիկ հնարավորություն է՝ վերամիավորվելու հավատքի ու իր ժառանգության շուրջ։
⛪ Ուխտագնացություն 2025 – Սուրբ Սերվատիոսի տոնը հայ համայնքի աչքերով
Մեր գործընկերոջ Nieuws Armenië կայքի ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել այս տարվա Սուրբ Սերվատիոսի Heiligdomsvaart 2025՝ յոթ տարին մեկ անցկացվող տպավորիչ ուխտագնացությունը։ Միջոցառումը հանդիսանում է Մաստրիխտի հոգևոր կյանքի պսակն ու գագաթնակետը, որի ընթացքում քաղաքի պատմական սիրտը լցվում բազմահազար հավատացյալներով, արարողությունները շունչ ու լիցք են տալիս ավանդույթ ունեցող միջոցառմանը։
📅 Հատուկ իրադարձություններ՝
Շաբաթ՝ հունիսի 14-ին, ժամը 12:00-ին, Սուրբ Սերվատիոսի բազիլիկայում կկայանա հատուկ հայկական պատարագ, կազմակերպված Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու կողմից։ Պատարագը բացառիկ պահ է՝ հայերեն աղոթքի, հոգևոր խորհրդածության և համայնքային կապի համար։
Կիրակի՝ հունիսի 15-ին, կանցկացվի ուխտագնացության հիմնական պահը՝ Մեծ Ընթացքը (Grote Processie կամ Ommegang)։ Մաստրիխտի պատմական կենտրոնով կանցնեն հարյուրավոր մասունքներ, դրոշներ, սրբապատկերներ ու քանդակներ։ Հայ համայնքը ևս՝ իր ազգային տարազներով ու խորհրդանիշերով, կդառնա երթի հպարտ մասնակից։
Այս տարվա պատվավոր հյուրն է՝ Վատիկանում Հայ Առաքելական Եկեղեցու պատվիրակ, արքեպիսկոպոս Տ. Խաժակ Պարսամյանը, ով հատուկ Հռոմից ժամանելու է Մաստրիխտ՝ միանալու ուխտին։
Այս միջոցառմանը սպասվում է 60,000-ից մինչև 100,000 այցելուների հոսք, ինչը դարձնում է այն ոչ միայն հսկայական հոգևոր, այլև մշակութային տոն։
🙌 Հավատքի կենդանի վկայություններ
Սուրբ Սերվատիոսի շիրիմը ոչ միայն Մաստրիխտի, այլև հայ ուխտավորների կարևորագույն վայր է։ Հայ համայնքում պատմվում են մի քանի հրաշալի դեպքեր՝ մասնավորապես հաշմանդամ երիտասարդի բուժման մասին, ինչպես նաև երեխա չունեցող զույգի երազանքի կատարման մասին։ Այս պատմությունները, փոխանցվելով բանավոր ու գրավոր ձևով, դարձնում են այս վայրը հայերի համար հոգևոր մխիթարության աղբյուր։
✝️ երախտագիտության խորհրդանիշ է հայկական խաչքարը: 2016թ.-ին Մաստրիխտի հայկական համայնքի նվիրած գեղեցիկ խաչքարը տեղադրված է Սուրբ Սերվատիոսի բազիլիկայի մոտ՝ որպես խորհրդանիշ հարյուրամյակների ընթացքում գոյատևած հավատքի, կրոնի, և մշակույթի։
📣 Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու խորհուրդը, Անի հայ համայնքը կոչ են անում բոլորին միանալ սփյուռքի պատմական այս իրադարձությանը:
Nieuws Armenië-ի և «Նիդերլանդական օրագրի» խմբագրակազմը հատուկ ուշադրություն է դարձրել այս միջոցառմանը՝ այն դիտարկելով որպես ոչ միայն տեղական, այլ նաև համահայկական նշանակության իրադարձություն, քանզի այս տոնին հոլանդացիներն են հանդիսավորությամբ պատրաստվում: Տարիներ շարունակ հայերը, որոնց ճակատագիրը ցրել է աշխարհով մեկ, վերգտել, պահել են իրենց ինքնությունը։ Մաստրիխտն այսօր ապաստան գտած հայերի նաև հոգևոր սյուներից մեկն է։ Մաստրիխտի հայ համայնքը հրավիրում է բոլոր հայերին՝ անկախ բնակության վայրից, միանալու այս եզակի տոնակատարությանը՝ լինելու մի մասնիկ պատմության, որ համադրում է ԵՎՐՈՊԱՆ և ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ՝ մեկ հավատքի ու տանիքի ներքո։
📍📅 Տեղեկություններ միջոցառման և ծրագրի մասին՝
🔗 heiligdomsvaartmaastricht.nl/nl/programma-2025
🕊️ Հունիսի 14, ժամը 12:00 – Հայկական պատարագ Սուրբ Սերվատիոսի բազիլիկայում
🎉 Հունիսի 15 – Հայ համայնքի մասնակցությունը Մեծ ուխտագնացությանը (Grote Processie)
10.00 uur: Pontificale hoogmis (uitgezonden door de KRO) in de Sint Servaas basiliek
Մեծ սպասումներով ու երաժշտական ոգևորությամբ Եվրոպան պատրաստվում է Եվրատեսիլ 2025-ին։ Մրցույթն այս տարի նույնպես խոստանում է երաժշտական նոր հայտնություններ, հուզիչ կատարումներ և մշակույթների բազմազան շփում։
Նիդերլանդների ներկայացուցիչը՝ Կլոդը «C’est La Vie» երգով
Նիդերլանդների Թագավորությունը, լինելով Եվրատեսիլի հիմնադիրներից մեկը, այս տարի բեմ կբարձրացնի Կլոդին՝ «C’est La Vie» ֆրանսերեն կատարումով։ Երգը միավորում է նրբաճաշակ փոփ երաժշտություն, շանսոնի տրամադրություն և հուզիչ անձնական պատմություն։ Կլոդը հայտնի է իր մինիմալիստական ոճով ու անկեղծ մեկնաբանություններով, իսկ նրա մասնակցությունը Եվրատեսիլին նշանավորում է մի նոր ստեղծագործական փուլի սկիզբ։
Նիդերլանդները մրցույթում հաղթել է հինգ անգամ՝ վերջին անգամ՝ 2019 թվականին, Դանկան Լոուրենսի “Arcade” հիթով, որը տարածվեց համաշխարհային մակարդակով՝ գերելով միլիոնավոր լսարաններ։
Հայաստանի ներկայացուցիչը՝ Պարգը «SURVIVOR» երգով ։
Հայաստանն այս տարի ներկայացված է նոր սերնդի տաղանդավոր արտիստով՝ Պարգով, ով կներկայանա «Survivor» խորաշարժ և հուզական երգով։ Երգը պատմում է մթության և լույսի պայքարի մասին՝ խորհրդանշելով անցած ցավերի հաղթահարում և հույսի վերածնունդ։ Սիմֆոնիկ փոփ և էլեկտրոնիկա ոճերի համադրությունը Պարգի հզոր ձայնային մատուցման հետ միասին ստեղծում է ժամանակակից, բայց նաև զգայական կատարում։
Պարգը երաժշտական շրջապտույտում նոր անուն չէ․ նա հայտնի է իր բազմաշերտ երաժշտական նախագծերով և էմոցիոնալ կատարումներով։ «Survivor»-ը նրա առաջին միջազգային ելույթն է,։
Միջազգային բարեմաղթանքներ և համագործակցության ոգի
Հայաստանում Նիդերլանդների դեսպանությունը իր կայքում հրապարակած ուղերձում մաղթել է հաջողություն երկու երկրների ներկայացուցիչներին՝ նշելով․
«Եվրատեսիլը մեր մայրցամաքի մշակութային բազմազանության տոնն է։ Հպարտ ենք, որ Նիդերլանդներն ու Հայաստանը այս տարի ներկայացված են արժանի արտիստներով։ Թող այս մրցույթը դառնա համերաշխության և ստեղծարարության հարթակ։ Իսկ թե ով կհաղթի՝ ինչպես ասում է Կլոդը՝ C’est La Vie»։
Եվրատեսիլը վաղուց դադարել է լինել պարզապես երաժշտական մրցույթ։ Այն դարձել է մի հարթակ, որտեղ ազգերը պատմում են իրենց պատմությունները՝ երգի լեզվով։ Պարգի և Կլոդի կատարումները յուրովի ներկայացնում են իրենց երկրի մշակութային գույները։
«Եվրատեսիլ 2025» երգի միջազգային մրցույթի առաջին կիսաեզրափակիչն այսօր է, երկրորդ կիսաեզրափակիչը մայիսի 15-ին, իսկ եզրափակիչը՝ մայիսի 17-ին։
Մրցույթը տեղի կունենա Բազելի St. Jakobshalle արենայում, որը կարող է տեղավորել շուրջ 12,000 հանդիսատես։
15 մայիս
Պարգը հիանալի ելույթ ունեցավ: Սպասենք կիսաեզրափակիչի արդյունքներին
17մայիսի
Եվրատեսիլ 2025 հաղթեց Ավստրիան։
Նիդերլանդները 12֊րդ էր։
֊֊֊֊֊֊֊֊
Հայաստանի ներկայացուցիչ Պարգը (Պարգև Վարդանյան) ավարտեց իր ելույթը «Եվրատեսիլ 2025» երգի մրցույթի եզրափակիչ փուլում, որը տեղի ունեցավ մայիսի 17-ին՝ Շվեյցարիայի Բազել քաղաքում։ Նա հանդես եկավ «Survivor» երգով՝ համադրելով էլեկտրոնային փոփ երաժշտությունը և հզոր բեմադրությունը։
Հայաստանն ունեցավ 20֊րդ արդյունքը, որը կարելի է լավ գնահատել։
Պարգը իր ելույթում ներկայացավ առանց վերնաշապիկի, ցուցադրելով իր դաջվածքները, և օգտագործեց կրակե էֆեկտներ, ինչը ստեղծեց զգացմունքային և հիշվող մթնոլորտ։ Նրա բեմադրությունը համեմատվել է Imagine Dragons խմբի ոճի հետ՝ շնորհիվ նրա էներգետիկ կատարողականի և հուզական արտահայտչականության ։
«Survivor» երգը, որի հեղինակներից է նաև ինքը՝ Պարգը, հանդիսանում է ինքնահաստատման և դիմադրության մասին հզոր ուղերձ։ Երգի խոսքերը՝ «I'm a survivor, stay-aliver, do or die, in my prime, I'm a fighter», ընդգծում են պայքարի և ուժի թեմաները։ Բեմում նա նաև ներառել է հայերեն տողեր՝ ընդգծելով իր ազգային ինքնությունը և ստեղծելով ավելի խորը կապ հանդիսատեսի հետ։
Պարգը ընտրվել է Հայաստանի ներկայացուցիչ «Դեպի Եվրատեսիլ 2025» ազգային մրցույթի արդյունքում, որը տեղի է ունեցել փետրվարի 16-ին։ Նա հաղթել է ինչպես միջազգային և ազգային ժյուրիների, այնպես էլ հեռուստադիտողների քվեարկության արդյունքում ։
Նրա եզրափակիչ ելույթը մեծ արձագանք է գտել ինչպես հանդիսատեսի, այնպես էլ մեդիայի կողմից՝ արժանանալով բարձր գնահատականների իր արտիստիզմի և բեմադրության համար։
Շնորհակալություն բոլոր նրանց, ովքեր քվեարկեցին Հայաստանի օգտին։
ՄԻՋԱԴԵՊ
18.05.2025/Hay Azian /Նիդ.օրագիր
Եվրատեսիլ 2025. երբ հումորը հատում է դիվանագիտության սահմանը
Եվրատեսիլը վաղուց դադարել է լինել զուտ երաժշտական մրցույթ։ Այն վերածվել է մեծածավալ մշակութային-քաղաքական մի երևույթի, որտեղ երգը միայն մեկնարկ է՝ իսկական պատմության սկիզբը։ Եվ այս տարվա՝ 2025 թվականի մրցույթը դարձյալ ապացուցեց այդ իրողությունը՝ ի ցույց դնելով, թե որքան աննշան է սահմանը ստեղծագործական սատիրայի և քաղաքական զգայունության միջև։
Հայաստանի ներկայացուցիչ Պարգը՝ «Survivor» խորագրված հուզիչ ու բեմականորեն վարպետությամբ ներկայացված կատարումով, իրոք ուշադրություն գրավեց` թե՛ երաժշտությամբ, թե՛ հուզական բովանդակությամբ։ Սակայն նրա ելույթից հետո, Եվրատեսիլի երկրորդ կիսաեզրափակիչի ընթացքում, Իսրայելի հանրային հեռարձակող «Kan 11»-ի մեկնաբանի արտահայտությունն առաջացրեց լայն քննարկումներ։ «Չեմ կարող հավատալ, որ մենք Երուսաղեմի մի ամբողջ թաղամաս տվեցինք այս տղաներին»՝ հնչեց տաղավարից անմիջապես Պարգի ելույթից հետո։
Հնչած արտահայտությունը՝ թեև ձևակերպված հումորային ոճով, ընկալվեց որպես անտեղի և անշրջահայաց մեկնաբանություն՝ իր մեջ պարունակելով թե՛ տարածքային, թե՛ ազգային զգայուն շերտեր։ Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությունը պաշտոնական պարզաբանում պահանջեց իսրայելական կողմից, ինչին ի պատասխան՝ Իսրայելի Հանրային Հեռարձակման Կորպորացիայի գլխավոր տնօրեն Գոլան Յոխպազը ներկայացրեց հրապարակային ներողություն՝ շեշտելով, որ մեկնաբանությունը երբեք չի ուղղվել երկրի կամ ժողովրդի դեմ։
Հասկանալի է`սատիրան և հումորը մշտապես եղել են Եվրատեսիլի ուղեկիցները։ Այս փառ'ատոնը շատ լուրջ պետք չէ ընդունել: Շատ երկրներ հենց այդ լեզվով մոտենում են՝ դարձնելով դիտումը զվարճալի և անմիջական։ Սակայն, երբ հումորը առնչվում է պատմականորեն բարդ և քաղաքականապես սուր թեմաների, այն կարող է դառնալ վիրավորական։
Երուսաղեմի անվան հիշատակումն այս դեպքում դուրս եկավ կոլորիտային սատիրայի շրջանակից՝ փոխանցելով ենթատեքստ, որը հայ լսարանի կողմից ընկալվեց որպես վիրավորական կամ, առնվազն, անհամատեղելի բեմի համընդհանուր արժեհամակարգի հետ։
Պարգի «Survivor» երգը պատմություն է դիմակայության, ինքնության և վերապրելու ուժի մասին։ Նրա բեմականությունը՝ մինիմալիստական, բայց ազդեցիկ, փոխանցում է այն ներքին պայքարը, որը գերազանցում է մրցույթի սահմանները։ Այդ իսկ պատճառով էլ մեկնաբանի այդ արտահայտությունը տեղին ու համապատասխան չէր, ավելին` անարդար էր։
Պարգը հանդիսանում է նոր սերնդի արվեստագետ, որի ներկայությունը միջազգային բեմում նոր մշակութային երևույթ է, անձնական ուժի վերափոխում՝ երաժշտության լեզվով։
Այս միջադեպը վերհանեց մեկ կարևոր փաստ՝ Եվրատեսիլը վաղուց դարձել է ոչ միայն երգի, այլև լեզվի, պատմության, ինքնության ներկայացման հարթակ։ Այն պահանջում է հաղորդակցման առավել զգայուն ու պատասխանատու մոտեցում, որովհետև այնտեղ հնչող ամեն մի արտահայտություն կարող է ընդլայնվել՝ դառնալով հանրային ընկալման և պետական հարաբերությունների մի մասնիկ։
Այնուհանդերձ իսրայելական կողմի արագ արձագանքը, ներողությունը և հետագա պարզաբանումները կարելի է դիտարկել որպես օրինակելի քայլ՝ մշակութային երկխոսությունը վերականգնելու ճանապարհին։
Ասենք մի բան. Եվրատեսիլն ապրում է ոչ միայն երաժշտությամբ, այլ նաև պատմություններով։ Իսկ պատմությունները հաճախ ավելի բարձր են հնչում, քան բեմից հնչած նոտաները։
Եվրատեսիլ-2025. երբ հումորը հատում է դիվանագիտության սահմանը
Եվրատեսիլը վաղուց դադարել է լինել զուտ երաժշտական մրցույթ։ Այն վերածվել է մեծածավալ մշակութային-քաղաքական մի երևույթի, որտեղ երգը միայն մեկնարկ է՝ իսկական պատմության սկիզբը...
2025 թ. մայիսի 5-ին՝ Հաագայի քաղաքապետարանի ճեմասրահում կազմակերպված «Ազատության ճաշկերույթ»-ի ընթացքում, Աբովյան միության պարախմբի անդամները ներկայացրեցին տպավորիչ «Վաղարշապատի պարը», պարուսույց` Լուսիկ Ներսիսյան։
Նրանց ելույթը արժանացավ ավելի քան 500 հանդիսատեսի ջերմ ընդունելությանն ու բուռն ծափահարություններին։
Op 5 mei 2025, tijdens de Vrijheidsmaaltijd in het Atrium van het stadhuis van Den Haag, brachten de dansers van Vereniging Abovian de indrukwekkende “Dans van Vagharshapat” van Komitas op het podium. Dansdocent: Lusik Nersesyan.
Hun optreden werd met bewondering en applaus ontvangen door meer dan 500 toeschouwers!
On May 5, 2025, during the Freedom Meal held in the Atrium of The Hague City Hall, members of the Abovian Association’s dance ensemble performed the powerful “Dance of Vagharshapat” by Komitas. Dance teacher: Lusik Nersesyan.
Their performance received enthusiastic applause and admiration from over 500 attendees!
