The Netherlands Diary/Նիդ.օրագիր

The Netherlands Diary/Նիդ.օրագիր
The Netherlands Diary

Thursday, 16 January 2025

Ճանապարհ դեպի երաժշտության աշխարհ. Մասնագիտական ​​գերազանցության սահմանները

Համաշխարհային դասական երաժշտության ժամանակագրություն. Յովսէփ Նալպանտեանի արժեքավոր ներդրումը մշակութային ժառանգության ուսումնասիրման գործում


 

ՆԱԻՐԱ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ

Բանասիրական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ

ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրակ. ինստ.

 

2022 թվականին բանասեր, գրականագետ-մատենագետ, երաժշտաբան Յովսէփ Նալպանտեանի հեղինակությամբ «ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ» հրատարակչության տպագրությամբ լույս է տեսել միջազգային դասական երաժշտության համառոտ պատմությունը լուսաբանող և հանրագիտարանային նշանակություն ունեցող աշխատություն (տե՛ս Յովսէփ Նալպանտեան, «Միջազգային դասական երաժշտութիւն (Համառօտ պատմութիւն)» (Երեւան, «ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ», 2022, 264 էջ)։ Սա Յովսէփ Նալպանտեանի երաժշտությանը նվիրված երրորդ գիրքն է:

Հրատարակության հիմնական նպատակն է՝ ընթերցողին ցույց տալ տարբեր դարաշրջաններում համաշխարհային նշանակություն և հայտնիություն ունեցող երաժշտահանների բազմազգ համայնքը, ինչպես նաև՝ տարբեր մշակույթների՝ միմյանց նկատմամբ ունեցած փոխադարձ ազդեցությունները արվեստի տեսակների զարգացման տարբեր փուլերում։

Հանրագիտարանային նշանակության այսօրինակ հրատարակությունները կարևոր են ժամանակակից հասարակության կյանքում, կատարում են կրթական գործառույթ ու ներազդում են գիտության և մշակույթի զարգացման վրա:

Աշխատությունը ի ցույց է դնում տարբեր հասարակություններում գոյություն ունեցող միջմշակութային կապերը, որպես ազգերի միջև հաղորդակցության եզակի ձև: Այն առանձնահատուկ կապող օղակ է, որը միավորում է տարբեր ազգերի պատմամշակութային զարգացումների համատեղ գործընթացները՝ ճանապարհ բացելով դեպի երաժշտության առանձնահատուկ ընկալումների աշխարհ:

Յովսէփ Նալպանտեանի «Միջազգային դասական երաժշտութիւն (Համառօտ պատմութիւն)» աշխատության հրապարակումը երկարաժամկետ աշխատանքի արդյունք է, որը նշանավորում և ամփոփում է աշխարհի բազմաթիվ երկրների հոգևոր ներուժը, համակարգում է այդ ներուժը արտացոլող նյութերը։

Աշխատությունը արժանացել է հայ ​​հանրության տարբեր ոլորտների մասնագետների բարձր գնահատականներին, հետևաբար, դժվար է անսալ հրատարակության կարևորությունը: Շնորհիվ դրա՝ ընթերցողը տեղափոխվում է անցյալ, ճամփորդում է միջազգային մշակույթի և արվեստի զարգացման պատմության շրջափուլերով, շարժվում է դեպի ապագա՝ պահպանելով նախորդների փորձը, ավանդույթները, բայց և՝ ընդունում է դրանց տեղաշարժերը, զարգացման փուլերը ու թարմացումները։

Աշխատությունը, կարելի է ասել, Հայաստանի Հանրապետությունում տպագրված թեմատիկ ուղղվածություն ունեցող ուշագրավ նախագծերից մեկն է, թեև հեղինակը գրքի առաջաբանում համեստորեն գրում է, թե՝ «հատորը ամբողջական չէ եւ կատարյալ ըլլալու յաաւակնութիւնը չունինք» (էջ 12):

Գրքում համակարգվել և հեղինակի կողմից ամբողջությամբ ներկայացվել են համաշխարհային համբավ, հայտնիություն ու նշանակություն ունեցող տաղանդավոր երաժշտահանների կենսագրություններն ու դրանք ուղեկցող հարուստ պատմությունները՝ բարոկկոյի շրջանից մինչև արդիություն: Ներքին ժամանակագրական բաժանումների, երգահանների կենսագրությունների, նրանց առնչվող իրադարձությունների և երաժշտական տերմինների բացատրությունների միջոցով Հովսեփ Նալբանդյանը ստեղծել է երաժշտական ոլորտի բազմադարյա պատմական տարեգրությունը:

Այսպես, «Միջազգային դասական երաժշտութիւն (Համառօտ պատմութիւն)» աշխատությունը ունի «Բովանդակութիւն», որը ամբողջացնող բաժիններում էլ ընդգրկված են աշխարհահռչակ երաժշտահանների կենսագրությունները՝ հատկանշելով նրանց մասնագիտական ​​գերազանցության սահմանները՝

ա. «Բարոքի շրջան» (1600-1700) – Ջովաննի Պալէստրինա, Ուիլեամ Բէօրտ, Կլաուդիօ Մօնտէվերդի, Հայնրիխ Շիւթց, Ժան-Բատիստ Լիւլի, Անտոնիօ Վիվալդի, Եոհան Սեբաստիան Բախ, Գեորգ Ֆրիդրիխ Հենդէլ, և այլք:

բ. «Դասական շրջան» (1720-1820) – Քրիստոֆ Գլիւկ, Ֆրանց Եոզէֆ Հայդն, Անտոնիօ Սալիէրի, Վոլֆգանգ Ամադէոս Մոցարտ, Լիւդվիգ Վան Բեթհովէն, Ֆրանց Շուբերտ, և այլք:

գ. «Ռոմանտիկ շրջան» (1820-1900) – Կարլ Մարիա Ֆոն Վեբեր, Ջոակինօ Ռոսսինի, Վինչենցօ Բելլինի, Նիկոլօ Պագանինի, Հեկտոր Բերլիոզ, և այլք:

դ. «Ազգային երաժշտութեան վերելքի շրջան» - Միխայիլ Գլինկա, Անտոնին Դվորժակ, Եոհան Շտրաուս II, և այլք:

ե. «Ուշ ռոմանտիկ շրջան» (1850-1900) – Ռիխարդ Վագնէր, Ջուզեպպէ Վերդի, Եոհաննէս Բրամս, Ջակոմօ Պուչչինի, Ռիխարդ Շտրաուս, և այլք:

զ. «20-րդ դարու սկիզբի շրջան» (1900-1945) – Կլօդ Դեբիւսի, Մորիս Ռավել, Բելա Բարտօկ, Իգոր Ստրավինսկի, և այլք:

է. «20-րդ դարու շրջան (Երկրորդ համաշխարհայինէն յետոյ)» - Կարլ Օրֆ, Դմիտրի Շոստակովիչ, Արամ Խաչատրյան, Առնօ Բաբաջանեան, 

Նշյալ բաժինները ամփոփվում են երաժշտության ոլորտին վերաբերվող ասույթներով, ինչպես՝ «Նկարիչը կը նկարէ կտաւի վրայ… երաժիշտը իր նկարը կը նկարէ լռութեամբ (Ն. Ռիմսկի-Կորսակով)»:

Գնահատելի է, որ հեղինակը առանձնակիորեն անդրադարձել և կարևորել է «Երաժշտական օտար բառերու հայերէն համարժէքները», «Գործածուած համառօտագրութիւններ» խորագրերով բաժինները: Գրքի 10-12 էջերն ընդգրկում է Յովսէփ Նալպանտեանի առաջաբանը («Յառաջաբանի փոխարեն, Յ. Նալպանտեան»), որում հեղինակը մեկնաբանում է համառոտ այս հանրագիտարանի ստեղծման և դասակարգման տրամաբանությունը: Առկա են նաև՝ «Յօդուածներ», «Շնորհակալիք», «Յովսէփ Նալպանտեան (համառօտ կենսագրութիւն)», «Յովսէփ և Գարոլին Նալպանտեան մատենաշար» բաժինները:

Հանրագիտարանային նշանակության համառոտ այս աշխատությունը ներառում է կենսագրական բառահոդվածների շուրջ 70 գրառում, որոնք համակարգված են ըստ ժամանակագրության: Դրանց միջոցով ընթերցողը գաղափար է կազմում նաև երաժշտահանների ապրած կյանքի, երաժշտական գործիքների, միջոցառումների, ինչպես նաև տվյալ բնագավառի տերմինների մասին:

Այսպես, չափազանց ուշագրավ է խմբավարական փայտիկին՝ ցպիկին վերաբերվող նյութը՝ «17-րդ դարուն ապրող ֆրանսացի երաժշտահան Լիւլի ոտքը գետնին զարնելով կամ ձեռքերն իրար բախելով չափ տալէն ձանձրացած՝ օր մը խոշոր գաւազան մը կ՛առնէ ու կը սկսի գետին զարնել զայն, չափ տալու համար: Անգամ մը այդ գաւազանն ա՛յնքան ուժգին իջեցուց վար եւ անուշադրութեամբ ոտքին զարկաւ, որ վէրք մը գոյացաւ եւ չդարմանուելով՝ մահուանը պատճառ եղաւ:

Վարպետին գաւազանը փորձեցին յաջորդներ, աւելի պզտիկ չափով, մինչեւ որ փայտիկի փոխուեցաւ ան եւ նուիրագործուեցաւ խմբավարներու ձեռքին մէջ՝ իբր պաշտօնական գօրծիք» (էջ 167):

Հավաստի տեղեկատվության լրացուցիչ աղբյուր են նաև աշխարհահռչակ երգահանների կատարած այս կամ այն աշխատանքների մանրամասնությունները, նրանց կենսապատումների այս կամ այն դրվագները, որոնք էական նշանակություն են ունեցել երաժշտության զարգացման ոլորտում՝ «Ֆրանց Շուբերտ մեծ քանակով երգերու եղանակներ գրած է, եւ այդ բանաստեղծութիւններու հեղինակը հռչակաւոր գերմանացի Վոլֆգանագ Գէօթեն էր: Շուբերտի «Die forelle» գործը ունի վեց տարբեր մշակումներ, քանի որ տարբեր առիթներով, երբ իրեն բարեկամները ուզած են այդ կտորի նոթագրութիւնը, մօտը չունենալով, իր յիշողութեամբ գրած է նորը» (էջ 172):

Ուշագրավ են նաև որոշ երաժշտահանների գունավոր լուսանկարների առկայությունը՝ բարոկկոյի շրջանից մինչ արդիություն: Այս հանգամանքը հնարավորություն է տալիս գիրքը դիտարկել որպես պատկերազարդ հրատարակություն։

«Դասական երաժշտութեան ժամանակագրութիւն (6-20-րդ դարեր)» բաժնում Յովսէփ Նալպանտեանը ընդգրկել է 521-1950 թվականներին երաժշտութեան բնագավառում տեղի ունեցած կարևորագույն իրադարձությունները: Այսպես, «521 թվականին Բոյիտուս արեւմտեան աշխարհին կը ծանօթացնէ յունական երաժշտութիւնը «letter notation»ը» (էջ 176), կամ՝ «1473 թվականին Գերմանիայում Շտուտգարդի մօտ Էսսլինգէնի մէջ Եոհան Գէրսէնի կողմէ հրատարակուեցաւ առաջին երաժշտական տպուած ժողովածուն, որ կը կոչուէր «Collectorium super Magnificat» (էջ 182)»: Հեղինակի խոստովանությամբ, սակայն, այդ բաժինը դեռևս ամբողջական չէ:

«Յօդուածներ» բաժնում ընդգրկված են հոդվածներ՝ նվիրված երաժշտական գործիքներին՝ «Դաշնամուրը», «Ջութակի հոգին»: Այդ նյութերը որոշ չափով աղբյուրագիտական նշանակություն ունեն, քանի որ դրանցում բացահայտվում են ներկայացվող գործիքների նշանակությունները, հնարավորությունները՝ տվյալ գործիքներով նվագող երաժիշտների ձեռքին՝ «Տէր-Մերկերեանի հնչիւնն ունի իր կոլորիտը, երգային է, պայծառ, երբեմն թախծոտ, քնարական է ու դրամատիկ; Աղեղի տեխնիկան աչքի է ընկնում մշակուածութեամբ, շտրիխային բարձր կուլտուրայով: Բնական է, որ այսպիսի արտայայտչականութեան նա հասնում է ոչ միայն աղեղի հմուտ տիրապետման, այլեւ վիբրատոյի ամենատարբեր յաճախականութիւնների օգտագործմամբ, որը նրա համար հանդիսանում է տարբեր հոգեվիճակների, յոյզերի արտայայտման միջոց» (էջ 248):

Ընթերցողների լայն շրջանակի համար նախատեսված հանրագիտարանային այս աշխատությունը կարող է օգտակար լինել երաժշտահանների, խմբավարների, երգիչ-երգչուհիների, դերասանների, երաժշտական ուսումնական հաստատությունների ուսուցիչների և ուսանողների, մանկապատանեկան արվեստի դպրոցների, մշակութային հաստատությունների, մշակույթի կառավարման մարմինների աշխատակիցների, լրագրողների, սիրողական խմբերի անդամների, ինչպես նաև՝ երաժշտական գործիքներ ստեղծողների ու նվագողների կողմից։ 

Այն կարող է նաև կարևոր նշանակություն ունենալ գիտնականների համար՝ խթանելու միջազգային դասական երաժշտության պատմության վերաբերյալ հետազոտությունները։


Խմբագրության կողմից.


Նաիրա Համբարձումյանի գրախոսականը նվիրված է բանասեր, գրականագետ-մատենագետ, երաժշտաբան  Յովսէփ Նալպանտեանի «Միջազգային դասական երաժշտութիւն (Համառօտ պատմութիւն)» գրքին, որը ներկայացվում է որպես արժեքավոր հանրագիտարանային աշխատություն՝ համաշխարհային դասական երաժշտության զարգացման ընթացքի մասին։ Հեղինակը մանրամասն լուսաբանում է գրքի կառուցվածքը, որը բաղկացած է տարբեր ժամանակաշրջանների երաժշտահանների կենսագրություններից, երաժշտական տերմինների բացատրություններից և ոլորտի կարևորագույն իրադարձությունների ժամանակագրական նկարագրություններից։

Գրախոսականը ընդգծում է գրքի կրթական և գիտական արժեքը, դրա դերը մշակույթների փոխազդեցության բացահայտման, միջմշակութային կապերի ուսումնասիրության և երաժշտության պատմության յուրօրինակ ընկալման մեջ։ Նալպանտեանի մոտեցումը ոչ միայն փաստացի տեղեկատվություն է տրամադրում, այլև վեր հանում երաժշտության պատմական և մշակութային նշանակությունը։

Այս գրախոսականում առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվում նաև գրքի հարուստ պատկերազարդման և լրացուցիչ բաժինների (ինչպիսիք են՝ «Երաժշտական օտար բառերու հայերէն համարժէքները», «Դասական երաժշտութեան ժամանակագրութիւն») կարևորությանը։ Նշվում է, որ այս աշխատանքը կարող է լայն կիրառություն գտնել ինչպես մասնագետների, այնպես էլ երաժշտասերների շրջանում՝ շնորհիվ իր բազմազան և համակարգված բովանդակության։

Յովսէփ Նալպանտեանի աշխատությունը դիտարկվում է որպես նշանակալի նախագիծ, որը խթանում է միջազգային դասական երաժշտության ուսումնասիրման և հանրայնացման զարգացման  ոլորտները։



 

Wednesday, 15 January 2025

Տարածաշրջանային նոր մարտահրավերներ. Ինչպիսի քաղաքականություն պետք է վարի Հայաստանը

Հրայր Մանուկյան

Հրայր Մանուկյանը Նիդերլանդներում բնակվող քաղաքագետ է, ով ակտիվորեն անդրադառնում է Հայաստանի քաղաքական և հասարակական խնդիրներին։ Նա Ուտրեխտի համալսարանի հետազոտող է։ Մանուկյանը հանդես է գալիս վերլուծություններով և մեկնաբանություններով՝ կապված Հայաստանի ներքին և արտաքին քաղաքականության, ինչպես նաև սփյուռքին վերաբերող հարցերին։

Նա հաճախ է հանդես գալիս հրապարակումներով և հարցազրույցներով՝ ներկայացնելով իր տեսակետները Հայաստանի և տարածաշրջանի քաղաքական զարգացումների վերաբերյալ։

Հրայր Մանուկյանը պատասխանել է «Նիդերլանդական օրագրի»  հարցադրումներին, որոնք արդիական են և կհետաքրքրեն մեր ընթերցողներին:

1. Հայաստան-Նիդերլանդներ հարաբերություններ՝ նրանց ներկա մակարդակը և ապագա զարգացման հեռանկարները։

2. Հայաստան-ԵՄ հարաբերություններ՝ դրանց խորությունը Նիդերլանդների համատեքստում և վիզաների ազատականացման ընթացքը։

3. Նիդերլանդներում հայկական կազմակերպությունների համագործակցություն՝ անցյալի ակտիվությունը և ներկայիս բացը։

4. Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն՝ Ալիևի քաղաքականության, արտաքին աջակցության և սպառնալիքների վերլուծություն։

5. Խաղաղության գործընթաց և Հաագայի հայցերը՝ Հայաստանի հնարավոր զիջումների և դրանց հետևանքների գնահատում։

Արխիվային լուսանկար

1. Պարոն Մանուկյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի և Նիդերլանդների ներկա փոխհարաբերությունները։ Ի՞նչ հիմնական զարգացումներ կամ փոփոխություններ կարելի է ակնկալել առաջիկայում այս հարաբերությունների շրջանակում։

Նիդերլանդները Երևանում դեսպանատուն բացեց 2018-ի հեղափոխությունից հետո՝ հիմնավորելով  նոր կառավարությանը աջակցելու անհրաժեշտությամբ։ Դրանից հետո Նիդերլանդները մի շարք ծրագրեր իրականացրեցին Հայաստանում, ինչպես օրինակ՝ դատաիրավական համակարգի մասնագետների վերապատրաստում, այգեգործության ոլորտում հոլանդական փորձի ու գիտելիքների  փոխանակում հայ մասնագետների ու ուսանողների հետ, Հայաստանում փոքր ու միջին բիզնեսի աջակցության ծրագրեր։ Բացի այդ՝ Նիդերլանդները 10 միլիոն եվրո նվիրաբերեց Եվրամիության այն ֆոնդին, որը 2023-ին ԼՂ-ի փախստականներին աջակցելու համար էր ստեղծվել։ Հաճախակիացել են նաև բարձրաստիճան պաշտոնյաների այցելությունները՝ Հայաստանի արտգործնախարարը անցած տարի երկու անգամ այցելեց Նիդերլանդներ ու հանդիպումներ ունեցավ Նիդերլանդների արտգործնախարարի ու պատգամավորների հետ, իսկ Նիդերլանդներից պատգամավորների պատվիրակություն այցելել Երևան։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանն ու բարձրաստիճան այլ հայ պաշտոնյաներ էլ են այցելել Նիդերլանդներ վերջին տարիներին։ Այս աստիճան սերտ համագործակցություն Հայաստանը չի ունեցել մինչև 2018 թվականը։ Ընդ որում՝ այս առումով տարբերություն չկա Նիդերլանդների հին ու ներկայիս կառավարությունների միջև՝ երկուսն էլ նույն ձևով են մոտենում Հայաստանին։ Նիդերլանդների նոր կառավարությունը այսօր Հայաստանին աջակցում է՝ հաշվի առնելով նաև այն, որ Հայաստանը խոցելի վիճակում է, ինչի մասին նշված է նոր կառավարության ծրագրում։ Ուստի ես կարծում եմ, որ այն սերտ համագործակցությունը, որ տեսել ենք վերջին տարիներին, կշարունակվի։ Ավելին, կարծում եմ մենք նոր դրական զարգացումներ կտեսնենք՝ կապված նրա հետ, որ Հայաստանը հայտարարեց ԵՄ անդամակցության գործընթաց սկսելու մասին։  

2. Հայաստանի և Նիդերլանդների համագործակցության համատեքստում ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի և Եվրամիության հարաբերությունները։ Համեմատած Նիդերլանդների հետ՝ այդ հարաբերությունները նույն մակարդակո՞ւմ են, թե ավելի խոր են։ Ձեր կարծիքով՝ ինչ ձեռքբերումներ կամ խնդիրներ կան այդ հարաբերություններում։ Բացի այդ, խնդրում ենք անդրադառնալ ԵՄ-ի հետ վիզաների ազատականացման գործընթացին, որը հատկապես հետաքրքրում է մեր ընթերցողներին։ 

Նիդերլանդների կառավարության ծրագրում նշված է, որ նրանք աջակելու են Հայաստանին հիմնականում ԵՄ շրջանակներում։ Հայաստանին աջակցելու հարցում ԵՄ երկրներից Ֆրանսիան առաջին տեղում է։ Իսկ Նիդերլանդները, կարծում եմ, եթե ոչ երկրորդ, ապա առաջին 5 երկրներից մեկն է։ Հիմնական պատճառը, որ Նիդերլանդները վերջին տարիներին ընդգծված աջակցում է Հայաստանին, կարծում եմ այն է, որ 2018-ի հեղափոխությամբ Հայաստանը ավելի ժողովրդական դարձավ։  Նիդերլանդներն աշխարհի ու ԵՄ այն կայացած դեմոկրատական երկրներից են, որոնք մեծ ուշադրություն են դարձնում դեմոկրատական արժեքներին ու մարդու իրավունքների պաշտպանությանը՝ այլ երկրների հետ հարաբերվելիս։ Դեմոկրատական արժեքներն այնքան էլ նշանակություն չունեն ԵՄ երկրների ծայրահեղ աջ քաղաքական ուժերի համար, բայց նրանց դեպքում էլ հայաստանցիների քրիստոնյա լինելը կարող է ինչ-որ դեր ունենալ, մասնավորապես՝ Ֆրանսիայի ու Նիդերլանդների ծայրահեղ  աջերի դեպքում։ Ուստի ես հույս ունեմ (թեև վստահ չեմ), որ ԵՄ կողմից Հայաստանին աջակցելու պատրաստակամության էական նվազում չի լինի, եթե նույնիսկ ծայրահեղ աջերը ավելի ազդեցիկ դառնան ԵՄ-ում, քան հիմա են։

Եթե «խնդիրների» տակ նկատի ունենք այն, թե ինչ խոչընդոտներ կան Հայաստանի ու ԵՄ հարաբերություններում, ապա ԵՄ կողմից դա Հունգարիայի՝ ավտորիտար հակումներով ղեկավարն է, որը լավ հարաբերություններ ունի Ադրբեջանի ավտորիտար ղեկավարի հետ և երբեմն փորձում է խանգարել ԵՄ-Հայաստան հարաբերությունների սերտացմանը, ինչպես որ արեց խաղաղության Եվրոպական հիմնադրամի կողմից Հայաստանին տրամադրվելիք օգնության պարագայում, թեև ի վերջո Հայաստանն ստացավ այդ օգնությունը։ Հայաստանի կողմից հիմնական խոչընդոտը կարողություններն են՝ չկա այն փորձն ու հմտությունները, որ Հայաստանի եվրաինտեգրման ու եվրոպական ստանդարտների ներդրման հարցերում քաղաքական բարձր մակարդակով կայացված վճիռներն արդյունավետ իրագործվեն։ Բայց այս առումով էլ ԵՄ-ն ծրագրեր է իրականացնում ու փորձում զարգացնել այդ կարողությունները։ 

Վիզաների ազատականացման հարցում ես այնքան էլ լավատես չեմ, թեև երկխոսություն է սկսվել։ ԵՄ կողմից, ինչքանով որ տեղյակ եմ, պահանջ կամ հորդոր կա, որ ի թիվս այլ բաների, Հայաստանը օրենսդրական պատշաճ փոփոխություններ իրականացնի, ներառյալ՝ հակախտրականության օրենսդրությունում պաշտպանության մեխանիզմներ ներդրվեն ԼԳԲՏ անձանց համար։ Բացի նրանից, որ նման պաշտպանությունը կարևոր է մարդու իրավունքների ու դեմոկրատական ազատությունների տեսակետից, ԵՄ հիմնական երկրների համար դա նաև կարևոր է, որ վիզաների ազատականացման դեպքում ստիպված չլինեն ապաստան տրամադրել մեծ թվով Հայաստանի քաղաքացիների։ Բայց Հայաստանում նման պատշաճ օրենսդրական փոփոխությունների պատրաստակամություն, կարծում եմ, չկա։ Ընդ որում՝ ազդեցիկ հասարակական կազմակերպությունները աշխատանք չեն տանում, որ հակախտրականության օրենքը պատշաճ բովանդակությամբ ընդունվի, եթե չասեմ՝ խանգարում են դրան։ Այս պայմաններում չեմ կարծում, թե Հայաստանի կառավարությունը պատշաճ օրենսդրական փոփոխությունների կգնա։ Այնպես որ, ԵՄ երկրները ի վերջո որոշելու է՝ գնալ վիզաների ազատականացման՝ նկատի ունենալով, որ Հայաստանի քաղաքացիներից ապաստանի մեծ թվով հայցեր ստիպված են լինելու բավարարել, կամ էլ չգնալ դրան։ Կարծում եմ՝ ի վերջո կընտրեն երկրորդ տարբերակը։         

3. Անցյալում Նիդերլանդներում ՀՅԴ կառույցը ակտիվորեն համագործակցում էր միացյալ հայկական կազմակերպությունների դաշինքի շրջանակներում՝ իրականացնելով հայամետ լոբբիստական նախաձեռնություններ։ Այսօր, սակայն, այդ կապը բացակայում է։ Հնարավո՞ր չէր արդյոք, որ ՀՅԴ-ն, լինելով ընդդիմադիր, շարունակեր մասնակցել համատեղ միջոցառումներին՝ անկախ իշխանության վարած քաղաքականությունից։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս բացը՝ հաշվի առնելով, որ հայկական կազմակերպությունները միշտ չէ, որ համաձայն են պետության քաղաքականությանը։ 

Դժվար հարց է ՀՅԴ-ի պարագան, բայց ես կարծում եմ՝ լոբբիստական աշխատանքը չպետք է թողնվի ՀՅԴ-ի վրա։ Հայամետ լոբբիստական նախաձեռնություններ պետք է անեն բոլոր հայկական կազմակերպությունները՝ միմյանց հետ համագործակցելով։ Բայց նման համագործակցությունը հնարավոր դարձնելու համար էլ դեսպանատները պետք է հարթակներ ու պայմաններ ստեղծեն։ Եթե ՀՅԴ-ն ու Առաքելական եկեղեցին չուզենան մասնակցել նման համատեղ աշխատանքների, ինչ է թե նրանք բացասաբար են տրամադրված գործող իշխանությունների նկատմամաբ, ապա աստիճանաբար նրանք կկորցնեն իրենց դերն ու դիրքը հայկական սփյուռքում։ Բոլոր դեպքերում չպետք է այնպես լինի, որ հայկական ինքնությունը պահպանելու ամենաառաջին տարբերակը լինի ՀՅԴ-ի կամ Առաքելական եկեղեցու շուրջ համախմբվելը։ Հատկապես արևմտահայերի համար ավանդաբար հենց այս երկու կառույցներն են եղել ինքնության պահպանման հարթակները, բայց դա այսօր հնարավոր է փոխել, քանի որ մի կողմից՝ հաղորդակցության ժամանակակից միջոցներն են թույլ տալիս կապի մեջ լինել Հայաստանի հետ, մյուս կողմից էլ՝ Հայաստանն այսօր անկախ պետություն է և կարող է նպաստել սփյուռքի հայկական կառույցների համագործակցությանը։  

4. Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների մասին։ Ադրբեջանի քաղաքականության համատեքստում ակնհայտ է, որ այդ երկիրը երբեք առանց արտաքին աջակցության կամ հրահրման չի գործում։ Սա ցույց տվեց նաև 44-օրյա պատերազմը, և հայտնի է, թե ովքեր էին կանգնած Ադրբեջանի թիկունքին։ Այսօր Իլհամ Ալիևի հայտարարությունները հասել են նոր մակարդակի․ նա Հայաստանը համարում է «ֆաշիստական» պետություն և ներկայացնում անհնարին պահանջներ։ Ինչպիսի՞ մեսիջ է սա, ի՞նչ ուժեր են կանգնած Ադրբեջանի թիկունքին, և որքանով են իրական այս սպառնալիքները։ 

Համաձայն եմ, որ Ադրբեջանը առանց արտաքին աջակցության չէր կարող 44 օրյա պատերազմը հաղթել կամ ԼՂ-ն հայաթափել, բայց նաև չեմ կարծում, թե Ադրբեջանը ինքնուրույնությունից զուրկ պետություն է։ Մասնավորապես՝ Ադրբեջանն ինքն է որոշել գրավել ԼՂ-ն և հայաթափել այն, և դրա համար կարողացել է Թուրքիայի բացահայտ, Ռուսաստանի՝ ոչ այնքան բացահայտ աջակցությունը ստանալ։ Հաղթանակից հետո Իլհամ Ալիևը շատ է մեծամտացել, ինչպես որ Հայաստանի 1990-ականների ղեկավարներն էին մեծամտացել ԼՂ առաջին պատերազմի հաղթանակից հետո։ Նրա վերջին հայտարարւթյունները ես այդ կոնտեքստում եմ դիտարկում։ Ինքը համարում է, որ Ադրբեջանը շատ ուժեղ պետություն է, բոլորը պետք է իր հետ հաշվի նստեն, նույնիսկ Պուտինին է նվաստացնում (նկատի ունեմ ադրբեջանական խոցված ինքնաթիռից հետո նրա պահվածքը)։ Բայց ես չեմ կարծում, թե նա լրջորեն պատրաստվում է հարձակվել Հայաստանի վրա։ 

Մի քանի պատճառ կարող եմ ասել։ Առաջինը՝ Ադրբեջանը չի կարող իմանալ, թե Արևմուտքը ինչպես կարձագանքի, եթե ինքը հարձակվի Հայաստանի վրա։ Հայաստանը չճանաչված ԼՂ-ն կամ Արևմուտքի կողմից Ադրբեջանի մաս համարվող ԼՂ հարակից տարածքները չեն, որ Արևմուտքը բավարարվի միայն դատապարտող հայտարարություններով։ Ալիևն իր աչքի առաջ ունի Պուտինի փորձը, որը ակնհայտորեն թերագնահատել էր Ուկրաինա ներխուժման՝ Արևմուտքի հակազդեցության աստիճանը։ Հաշվի առնենք նաև այն, որ Հայաստանը զենք է ստանում Ֆրանսիայից ու Եվրոպական այլ երկրներից, կառավարությունը հավանություն է տվել ԵՄ անդամակցության գործընթաց սկսելու օրենսդրական նախաձեռնությանը (որը մոտ 50 հազար ՀՀ քաղաքացիներ իրենց ստորագրությամբ արդեն հավանության էին արժանացրել) ու ռազմավարական գործընկերության կանոնադրություն է ստորագրվել Հայաստանի ու ԱՄՆ-ի միջև։ Այս պայմաններում Ալիևը չի կարող վստահ լինել, որ Հայաստանի վրա հարձակումը հաջողության կհասնի։ 

Երկրորդ՝ ենթադրենք Ադրբեջանը հարձակվում է ու նույնիսկ կարողանում է Սյունիքում միջանցք բացել (չեմ կարծում, թե կկարողանա, բայց ենթադրենք)։ Միևնույնն է՝ չի կարողանալու այնտեղով հանգիստ բեռներ տեղափոխել, նախ և առաջ այն պատճառով, որ այդ տարածքը լինելու է մեր մշտական ռմբակոծությունների թիրախ։ Հայաստանում իշխանության հասնելու իրատեսական հնարավորություն ունեցող ոչ մի կառավարություն չի հաշտվելու այդ տարածքի կորստի հետ, սա ԼՂ-ն չէ։ Արդյունքում ոչ մի պետություն չի համարձակվի այդ տարածքով բեռներ տեղափոխել։ Օրինակ՝ եթե Ռուսաստանը փորձի բեռներ տեղափոխել, Արևմուտքը Հայաստանին կաջակցի ռմբակոծությունների հարցում, և հակառակը։ Տեսականորեն միակ տարբերակը, որ Ադրբեջանը կարողանա շահագործել Սյունիքում Հայաստանից գրաված ինչ-որ տարածք դա այն է, որ Թուրքիայի հետ փորձի ամբողջ Հայաստանն ու Երևանը գրավել։ Բայց ես բացառում եմ նման բանի հնարավորությունը։ Ոմանք համեմատում են Հայաստանը Սիրիայի հետ՝ ասելով, թե Թուրքիան է այնտեղ մտել, Իսրայելը և այլն և որ, միգուցե, Հայաստանի դեպքում էլ նման մի բան լինի։ Բայց Սիրիան ձախողված պետություն էր, ավտորիտար կառավարման համակարգով, որտեղ տարիներ շարունակ քաղաքացիական պատերազմ էր։ Հայաստանը թեև թույլ, բայց կայացող դեմոկրատական ինստիտուտներով ու իրավական պետություն է։ Էլ չասած այն մասին, որ Թուրքիան 1) զբաղված է Քրդստանով, ընդ որում՝ չի կարող անգամ վերացնել Քրդական ինքնավարությունը Սիրիայի ներսում, ուր մնաց միջազգայնորեն ճանաչված Հայաստան պետությունը կարողանա վերացնել 2) դժվար թե ցանկանա հաստատել հայերին ցեղասպանողի իր խարանը՝ ներխուժելով Հայաստան, 3) չի ցանկանա փչացնել իր հարաբերությունները Արևմուտքի հետ և այլն։  

Երրորդ՝ ինչպես Սթրատֆորի վերլուծաբաններն են նշել՝ Ալիևը այսօր իր ժողովրդականության գագաթնակետին է ու արդարացնում է իր ընտանիքի նեպոտիզմն ու ավտորիտար կառավարումը ԼՂ-ն գրավելով։ Հերթական լայնածավալ պատերազմը վտանգի տակ կդնի Ալիևի ռեժիմի՝ ներկայիս անվտանգ ապագան։ 

Այս պատճառներով է, որ ես չեմ կարծում, թե Ալիևը պատրաստվում է հարձակվել Հայաստանի վրա։ Բայց ուզում եմ շեշտել, որ խաղաղության հասնելու համար մենք պետք է ամենաշատը Ադրբեջանի հետ աշխատենք։ Եթե Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարողանան պայմանավորվել իրար հետ, ու փոխադարձաբար վստահ լինեն, որ հարձակման չեն ենթարկվի, ո՛չ մենք, ո՛չ էլ Ադրբեջանը այլ պետությունների մոտ չեն «վազի»՝ իրենց հարցերով։ Այս տեսակետից, կարծում եմ, որ ՀՀ գործող կառավարությունը ճիշտ է կողմնորոշվում, ադեկվատ է արձագանքում Ալիևի հայտարարություններին ու հետևողականորեն գնում է խաղաղության հաստատման ճանապարհով։       

5. Հայաստանը մշտապես հանդես է գալիս խաղաղության օգտին և, իրավիճակը չսրելու նպատակով, որոշ դեպքերում խուսափում է պատասխան քայլերից։ Կա խոսակցություն, որ խաղաղության պայմանագրի ստորագրման նպատակով Հայաստանը պատրաստ է հետ կանչել Հաագայի միջազգային դատարան ներկայացրած հայցերը ու համաձայնել Մինսկի խմբի լուծարմանը։ Եթե այդպես լինի, արդյո՞ք դա չի նշանակի, որ Ադրբեջանի կողմից կատարված հանցագործությունները կմնան անպատիժ։ Ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ այսպիսի զարգացումը։

Եթե Հայաստանը հետևողականորեն գնում է խաղաղության հաստատման ճանապարհով, ապա պետական մակարդակով հայցերից հրաժարվելը տրամաբանական է։ Ադրբեջանն էլ ունի հայցեր, և այնպես չէ, թե իրավական տեսակետից իրենք ոչ մի հիմնավորում չունեն։ Ի վերջո հայկական կողմերը գրավել էին ԼՂ հարակից շրջանները, արդյունքում, կարծեմ, մոտ կես միլիոն մարդ տեղահանվել էր ու փախստական դարձել և այդ տարածքներն ավերվել էին։ Բայց պետական մակարդակով հայցերից հրաժավելն այլ բան է, անհատական կամ խմբային հայցերը՝ այլ։ ԼՂ հայերը, օրինակ, կարող են դատի տալ Ադրբեջանին ու փոխհատուցում պահանջել, որոշ ադրբեջանցիներ էլ՝ հավանաբար Հայաստանին։ Այս դեպքերի համար էլ Հայաստանն առաջարկել է մտածել համատեղ ինչ-որ մեխանիզմների ներդրման մասին, որ փոխադարձաբար հնարավոր լինի արդյունավետ լուծումներ գտնել։ 

Մինսկի խմբի դեպքում խնդիրն ավելի պարզ ու հեշտ է։ Այդ խմբի` նույնիսկ միայն «թղթերի վրա» գոյությունը (գործնականում այն այլևս չի գործում) անհանգստացնում է Ադրբեջանին, քանի որ դա Ադրբեջանի կազմում ԼՂ ինքնավարության հնարավորություն հիշեցնող մի հանգամանք է, որը մենք կարող ենք հետագայում օգտագործել Ադրբեջանի դեմ։ Այս տեսակետից՝ Մինսկի խմբի գոյությունը լրացուցիչ լծակ է Հայաստանի ձեռքում, որից հրաժարումը Հայաստանը կարող է անել՝ Ադրբեջանից ինչ-որ զիջումների դիմաց։ Ի վերջո, եթե մենք գնում ենք Ադրբեջանի հետ երկարաժամկետ խաղաղության հաստատման ճանապարհով, իմաստ չունի չհրաժարվել Մինսկի խմբից, բայց դա, կարծում եմ, հայկական կողմը կանի՝ միայն այն դեպքում, եթե դրա դիմաց Ադրբեջանը համաձայնի հայկական կողմի ինչ-որ առաջարկի։ Կա տեսակետ, թե Մինսկի խումբը կարևոր է փախստականների վերադարձի կոնտեքստում, բայց ես այդ կարծիքին չեմ։ Նախ՝ փախստականների վերադարձի հարց առանց Մինսկի խմբի էլ կարող է դրվել։ Բայց ես իրատեսական եմ համարում ԼՂ հայերի վերադարձի հնարավորության ստեղծում միայն խաղաղության պայմանագրի կնքումից ու խաղաղության հաստատումից հետո։ Հայաստանը պետք է զգույշ լինի, որ այդ հարցը չվերածվի խաղաղության գործընթացը խափանող հանգամանքի։  

Հարցազրույցը պատրաստեց` Hay Azian-ը

Հեղինակի մտքերն ու կարծիքները պարտադիր չի համընկնեն խմբագրության տեսակետին

Monday, 6 January 2025

Նիդերլանդների հայկական եկեղեցիներում նշվեցին Սուրբ ծննդյան արարողությունները, իսկ Արցախում լռություն էր

Քրիստոս Ծնավ և Հայտնեցավ։
Ձեզ և մեզ մեծ Ավետիս




Նիդերլանդներում բնակվող հայերը, ինչպես աշխարհի տարբեր երկրներում, նշում են Սուրբ Ծնունդը՝ պահպանելով Հայ Առաքելական Եկեղեցու ավանդույթները։ Սուրբ Ծնունդը նաև ընտանեկան տոն է, որի ընթացքում հայկական ընտանիքները հավաքվում են մեկ հարկի տակ, առատ սեղան բացում, միմյանց նվերներ նվիրում և միասին նշում տոնը։ 

Նիդերլանդներում գործող հայկական եկեղեցիները կազմակերպում են Սուրբ Ծննդյան պատարագներ և արարողություններ՝ հնարավորություն տալով հայ համայնքին միասին տոնելու Հիսուս Քրիստոսի ծնունդը:
Նիդերլանդներում հայկական Սուրբ Ծննդյան տոնակատարությունները համատեղում են հայկական ավանդույթներն ու տեղական սովորույթները՝ ստեղծելով յուրահատուկ մթնոլորտ։ Չնայած հոլանդական հասարակության մինիմալիստական մոտեցմանը տոնակատարություններին, հայերը շարունակում են պահպանել իրենց մշակութային առանձնահատկությունները՝ նշելով Սուրբ Ծնունդը ջերմ և ընտանեկան միջավայրում։



Հայ Առաքելական եկեղեցին Սուրբ Ծնունդը նշում է հունվարի 6-ին: Այդ օրը համարվում է նաև Աստվածահայտնության տոնը:
Սուրբ Ծնունդը և Աստվածահայտնությունը նշվում են միասին, քանի որ ըստ հայկական եկեղեցական ավանդության՝ Հիսուս Քրիստոսի ծնունդը և մկրտությունը կապված են միմյանց հետ: Այս տոնը նախորդում է պահքը, որը կոչվում է "Ճրագալույցի պահք":
Հունվարի 5-ի երեկոյան կատարվում է Ճրագալույցի պատարագը, իսկ հաջորդ օրը՝ Սուրբ Ծննդյան և Աստվածահայտնության տոնական պատարագը: Տոնի խորհրդանիշներից է ջրօրհնեքի արարողությունը, որը հիշեցնում է Հիսուսի մկրտությունը Հորդանան գետում:
Այս տոնը Հայ եկեղեցու կարևորագույն տոներից մեկն է և խորհրդանշում է մարդկության փրկությունը Հիսուսի ծննդով:

Քրիստոս Ծնավ և Հայտնեցավ, Մեզ և Ձեզ Մեծ Ավետիս:
✨Շնորհավոր Սուրբ Ծնունդ✨




Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցում տեղի ունեցած ճրագալույցի պատարագի ավարտին կատարվեց ջրօրհնեքի արարողություն, որի ընթացքում 2025 թվականի խաչքավորությունը ստանձնեց համայնքի կողմից շատ սիրված Սուրբ Խորանի սպասավոր, աստվածաբանության և արևելագիտության գիտությունների դոկտոր Տիար Գրիգոր Մարտիկյանը։ 

Գրիգոր Մարտիկյանի ելույթի հիմնական թեմաները ներառեցին Հավատքի և հոգևորության կարևորությունը: Նա ընդգծեց հավատքի դերը մարդու կյանքում և համայնքի համախմբման գործում։

 Մարտիկյանը խոսեց հայկական ժառանգության պահպանման և սերունդներին փոխանցելու անհրաժեշտության մասին։

 Նա կոչ արեց համայնքի անդամներին միավորվել և աջակցել միմյանց՝ պահպանելով ազգային ինքնությունը։

Ամբողջական ելույթը դիտելու համար կարող եք այցելել հետևյալ հղումը՝ /


Խաժակ արքեպիսկոպոս Պարսամյանը ներկայումս ծառայում է որպես Արևմտյան Եվրոպայի Հայրապետական պատվիրակ և Սուրբ Աթոռում (Վատիկանում) Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու ներկայացուցիչ՝ նստավայրը Հռոմ։  Սրբազանը Ամստերդամի ՍՈՒՐԲ ՀՈԳԻ եկեղեցում այս տարի  Սուրբ Ծննդյան տոնակատարություններին տեղի հոգևոր հովիվ Տեր տարոն Թադևոսյանի հետ Սուրբ պատարագ մատուցեց։






Հունվարի 6-ը` Ալմելոյի հայ Առաքելական Եկեղեցում (2025)






ԻՍԿ ԱՐՑԱԽՈՒՄ  ԼՌԵՑԻՆ  ՍՈՒՐԲ ԾՆՆԴՅԱՆ ԶԱՆԳԵՐԻ ՂՈՂԱՆՋՆԵՐԸ

Այսօր  Սուրբ Ծննդյան  պատարագի  արարողություններ  են  կատրավում Հայաստանյայց Առաքելական եկեղեցիներում`  Մայր  Հայրենքից  մինչև Սփյուռքի գաղթավայրերի եկեղեցիներում...Սակայն  Ադրբեջանի  կողմից  ժամանակավորապես  բռնազավթված  Արցախում ոչ  միայն  չեն  ղողանջում  եկեղեցիների  զանգերը  և չեն  մատուցվում  պատարագներ, այլ  նաև  մի  շարք  եկեղեցիներ  հինովին  քանդվեցին, խեղաթյուրվեցին  նրանց  իսկությունը  և  փոփոխվեցին  գործառույթները` վերածվելով  մզկիթների ու պահեստների...

Սուրբ  Ծննդյան  այս օրը  համայն  քրիստանյա  աշխարհին  ևս  մեկ  անգամ  հիշեցնում  ենք, որ  Արցախում  գտնվողը  բոլոր  պատմաշակութային  արժեքները միայն մեզ չեն պատկանում, դրանք ունեն համամարդկային քաղաքակրթական  նշանակություն  և գտնվում  են  ոչնչացման  ու  բռնայուրացման  վտանգի  տակ:

 Տարիներ առաջ Հին Ջուղայի հազարամյա  խաչքարերը պետական մակարդակով փոշիացնող երկիրը շարունակում է իր ձեռագիրը արդեն բռնազավթված Արցախում` ջնջել հայկական քաղաքակրթական հետքերը, վերացնել հայ ժողովրդի` իր Պատմական բնօրրանի ա'յդ հատվածում` Արցախում ներկայության վավերագրերը։ Արցախում կատարվում է մշակութային վանդալիզմ, որը ցեղասպանության բաղադրիչ է։ 

Երբ տարիներ առաջ ինչ-որ մի դիպված վտանգեց Փարիզի Աստվածամոր տաճարը և տեղի ունեցավ հայտնի հրդեհը, ամբողջ քրիստոնյա աշխարհը դա իր սեփական հոգու ցավը համարեց, և լծվեցին տաճարը վերանորոգելու գործին, քանի որ այն համաշխարհային մշակույթի արժեք է։Իսկ մի՞թե մարդկության  քաղաքակրթական սեփականությունը չեն Արցախում կառուցված առաջին քրիստոնեական եկեղեցիները, որոնց պատմությունը հասնում է մինչև 4-րդ դար և իրենց ճարտարապետությամբ ևս հանդիսանում են քաղաքակրթական արժեք։

Եվ քաղաքական երկակի ստանդարտները գո'նե մշակույթի հարցերում պիտի տեղ չունենար։ Մինչդեռ , ինչպես տեսնում ենք,  քաղաքական շահերը այստեղ ևս իրենց դրսևորումն ունեն, ինչը արժանի է ամենախիստ դատապարտության:

Հայկական լեռնաշխարհի մշակութային ժառանգության օմբուդսմենի գրասենյակ








Wednesday, 1 January 2025

2025թ. Շնորհավորանքներ, ուղերձներ

 Նիդերլանդական օրագիր-2025 . Նոր հույսերի ու խաղաղության սպասումով



Հայրենակից բարեկամներ, ահա և անշրջելի պատմություն է դառնում ևս մեկ տարի` 2024 թվականը: Խաղաղության, բարեկեցության ու նոր նվիրումի հույսով դիմավորելու ենք նոր ժամանակաշրջան` 2025թվականը:
Թող այն հաջողակ լինի` եզակի մեր Հայաստան պետության ու աշխարհում ապրող համայն հայության համար:
ԱՍՏՎԱԾ մեզ օգնական:
Բոլորիդ շնորհավորում ենք` գալիք Նոր Տարվա և Սուրբ Ծննդյան տոների կապակցությամբ, մաղթում ենք խաղաղ տարի` լի սիրո առատությամբ ու հաջողակ գործերով, Բոլորիս ուժն ու նվիրումը` ի փառս մեր հայրենիքի:
Կրկին` շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ:
«Նիդերլանդական օրագիր»
Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի շենքը
գծանկար` Լևոն Լաճիկյանի
------------------------------------------------------------------
2024 թվականի Նիդերլանդահայ կյանքի հիշարժան իրադարձություններ
«Նիդերլանդական օրագիրը» 2024-ի ֆեյսբուքյան էջն սկսել է 35 000 բաժանորդով, այժմ մեր բաժանորդների թիվը մոտենում է 49 հազարին
«Ճշմարտության և արդարության» կենտրոնը Ադրբեջանի անձամբ մարդատյաց Ալիևի հանցագործությունների դեմ հայց ներկայացրեց Հաագայի քրեական դատարանին
Նիդերլանդների հայ համայնքներում կրկին նշվեց Հայոց Ցեղասպանության ոգեկոչման 109-ամյակը
Ամստերդամի հայկական գրադարանը ամեն տարի համալրվում է նոր գրքերով, այս անգամ «Գիրք աշխարհաց եւ առասպելաբանութեանցը»
Ալմելոյի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ հայ առաքելական եկեղեցու օծման 20-ամյակը
Սեպտեմբերի 17-20-ը տեղի ունեցավ Սփյուռքի Համաշխարհային հայկական երկրորդ գագաթնաժողովը: Հայացք` մեր օբյեկտիվից
Նոր Խաչքար տեղադրվեց Նիդերլանդների Նյուվեխայն քաղաքում
Հաագայի Աբովյան մշակութային միությունը նշեց հիմնադրվան 40-ամյակը:
Եվրամիության հովանու ներքո Նիդերլանդների «Լուսավոր Ապագա» հ/կ երիտասարդների փոխանակման իր հերթական միջազգային նախագիծն իրականացրեց Հայաստանում՝ միջմշակութային հաղորդակցություն թեմայով։
Հոլանդացի պատանիները 12 500 ԵՎրո օգնություն բերեցին Հայաստան. Դիակոնիա հիմնադրամի ու նրա իրականացրած ծրագրերի մասին
************************************
-


*****************************

Զարեհ ՍԻՆԱՆՅԱՆ
Սփյուռքի գործերով գլխավոր հանձնակատար


Սիրելի՛ հայրենակիցներ, ՀՀ սփյուռքի գործերի գլխավոր հանձնակատարի գրասենյակի և անձամբ իմ անունից շնորհավորում եմ Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան տոների առթիվ: 2024 թվականը մենք կարող ենք ամրագրել որպես Հայաստան-սփյուռք հարաբերությունների զարգացմանն ուղղված արդյունավետ տարի: Գրասենյակն իր ծրագրերով, նախաձեռնություններով և նոր կապերի ստեղծմամբ շարունակում է սփյուռքը մոտեցնել հայրենիքին և առաջ տանել պետականակենտրոնության կենսունակ բանաձևը: Աներկբա է, որ հայկական սփյուռքն ունի հայրենիքի բոլոր գործընթացներին ներգրավվելու ամուր կամք, և մեր առաքելությունն է բացել բոլոր դռները ներառականության համար: Լիահույս եմ, որ 2025 թվականին համատեղ և համառ աշխատանքի շնորհիվ կգրանցենք նոր հաջողություններ և կհաղթահարենք բոլոր մարտահրավերները: Բոլորիս մաղթում եմ բարեբեր, խաղաղ և հաջող տարի:
[ENG] Dear compatriots, I extend my sincere and warm congratulations to you on the occasion of the New Year and Christmas. 2024 can be regarded as a year of significant progress in the development of Armenia-Diaspora relations. Through a range of programs, initiatives, and the establishment of new connections, the Republic of Armenia Office of the High Commissioner for Diaspora Affairs has actively worked to strengthen the bond between the Diaspora and the Homeland, while advancing the sustainable framework of state-centeredness. It is undeniable that the Armenian Diaspora has a deep commitment to being actively involved in all processes of the Homeland. Our mission is to open every door to ensure inclusivity. As we look toward 2025, I am confident that through our collective and persistent efforts, we will achieve new successes and overcome any challenges that lie ahead. I wish each and every one of you a prosperous, peaceful, and successful year.

-------------------------------------------
Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան կապակցությամբ շնորհավորական բացիկ է ուղարկել Սուրբ Աթոռում Հայ Առաքելական Եկեղեցու ներկայացուցիչ, Արևմտյան թեմի հոգևոր առաջնորդ Գերշ. Տ. Խաժակ Արք. ՊԱՐՍԱՄՅԱՆԸ

---------
Նիդերլանդներում սփյուռքի գործերով հանձնակատար,Նիդերլանդահայ կազմակերպությունների ֆեդերացիայի նախագահ։ Հաագայի  «Աբովյան»  մշակութային  միության վարչության նախագահ Մաթո ՀԱԽՎԵՐԴՅԱՆԻ ուղերձը


Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ
Սիրելի հայրենակիցներ,
Սրտանց շնորհավորում եմ Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան տոների առթիվ՝ մաղթելով, որ 2025 թվականը դառնա խաղաղության, բարեկեցության և համազգային համերաշխության տարի։
Պետք է գոհունակությամբ նշենք, որ անցնող տարին հոլանդահայ ազգային և մշակութային կյանքում եղել է բեղուն և հաջողություններով լի։ Հատկապես ուրախալի է, որ Ամստերդամի հոգևոր հովիվ Տեր Տարոն քահանա Թադևոսյանի ջանքերով մի խումբ երիտասարդների շրջանում ձևավորվել է ազգային և հոգևոր զարթոնք։
Նիդերլանդների տարբեր համայնքներում հաջողությամբ շարունակվել են հայոց լեզվի դասընթացները, որոնք կարևոր դեր են խաղում հայ երեխաների ինքնության պահպանման գործում։ Մեծապես գնահատելի է նաև հայկական գեղարվեստական խմբերի՝ երգչախմբերի և պարախմբերի գործունեությունը, որոնց շնորհիվ հայ մշակույթը շարունակում է արժևորվել թե՛ ներհամայնքային, թե՛ լայն հասարակության շրջանակում։
2024 թվականը հատկապես հիշարժան էր Հաագայի «Աբովյան» միության համար՝ իր 40-ամյակին նվիրված միջոցառումների շարքով, ներառյալ Հայկական վավերագրական կինոյի փառատոնը և բազմաժանր համերգը։ «Աբովյան» միության երգչախումբը և պարախումբը իրենց ելույթներով ներկայացրեցին մեր ազգային ինքնությունը Հաագայի, Անտվերպենի և այլ քաղաքների բեմերում։
Իր կարևոր դերակատարությունն է ունեցել նաև «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի Նիդերլանդների մասնաճյուղը՝ Արցախից տեղահանված մեր հայրենակիցներին աջակցելու և այլ բարեգործական նախագծեր իրականացնելու գործում։
Այս տարի հոլանդահայ համայնքի ներկայացուցիչներն ակտիվ մասնակցեցին Համաշխարհային հայկական երկրորդ գագաթնաժողովին, որը Երևանում կազմակերպել էր Սփյուռքի գործերի հանձնակատարի գրասենյակը։
Կրկին շնորհավորում եմ Նոր Տարին և Սուրբ Ծնունդը՝ մաղթելով, որ 2025 թվականը լինի հաղթանակների, բարեկեցության և համերաշխության տարի մեր ժողովրդի համար։ Թող խաղաղությունը և բարգավաճումը ուղեկցեն մեր հայրենիքին՝ Հայաստանին։
Խաղաղություն և հաջողություններ բոլորիս։
****************************************************************
Մաստրիխտի հայ համայնքի ատենապետ Լևոն ՍԱՐԳԻՍԻ անունից`
Armeense Stichting Ani և Մաաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու ՆՈՐ ՏԱՐՎԱ ուղերձը

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

Ալմելոյի կիրակնօրյա դպրոցի տնօրեն, «Հոլլանդ֊Արմենիա» ընկերության հիմնադիր նախագահ Սվետլանա ԱՆԴՐԵՍՅԱՆԻ շնորհավորական ուղերձը


ՇՆՈՐՀԱՎՈՐ ԱՄԱՆՈՐ 
       ԵՎ  ՍՈՒՐԲ ԾՆՈՒՆԴ
Սիրելի հայրենակիցներ, մաղթում եմ բոլորիդ հրաշալի 2025 թվական։
Թող այս տարին բերի սեր, ջերմություն, լույս, որը կլուսավորի մեր կյանքի դրական ուղին։ Թող նոր տարին լինի նոր հույսերի և նպատակների իրականացման տարի։ Թող 2025-ին մեր խնդիրները չնչին լինեն և ձեռքբերումները գոհացուցիչ։ Փորձենք անել այնպիսի բաներ, որոնք նախկինում չենք արել և կզգանք որ բարձրանում ենք այն վայրից, որտեղ գտնվում ենք:
Շնորհավոր քո Նոր տարին, մեր երկրի ապագան ու նրա սահմանները հսկող հայ զինվոր։ Թող խաղաղ լինի մեր երկինքն ու երկիրը։ Թող կատարվեն քո բոլոր երազանքները, անփորձանք ավարտես ծառայությունդ և տուն վերադառնաս։
Շնորհավոր քո Նոր տարին, իմ արցախցի հայրենակից։
Թող անցյալում մնան քո բոլոր նեղությունները և ամեն բան սկսես նորից և նոր։ Ոչ ոք չի կարող վերադառնալ անցյալ՝ փոխելու այն, ինչ տեղի է ունեցել, բայց կարող է աշխատել իր ներկայի վրա՝ ապագան հիանալի դարձնելու համար։ Ապագան պատկանում է նրանց, ովքեր հավատում են իրենց երազանքների իրականացմանը։
Հուսանք ու հավատանք, որ 2025 թվականը բոլորիս համար լինելու է հաճելի անակնկալներով և ուրախությամբ լի, նվաճումներով հարուստ տարի, 
որ Հայն ու Հայաստանը կապրի խաղաղ և կկերտի շատ հաղթանակներ։
Խաղաղություն,  լույս և սեր աշխարհին և բոլորիս սրտերին։
#######################################################
Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի (Stichting Sint Grigor Narekatsi) հիմնադրամի տնօրենների խորհուրդը Շնորհավորելով Ամանորն ու Սուրբ Ծնունդը անցած տարվա գործունեության մասին տեսաերիզով անդրադարձ է կատարել:

Սիրելի հայրենակիցներ, ասվում է հիմնադրամի կայքում հրապարակված ուղերձում:
2024 թվականը ավարտվում է։ Սա եւս մեկ փորձությունների, մարտահրավերների եւ ձեռքբերումների տարի էր ձեզնից յուրաքանչյուրի, ձեր ընտանիքների, մեր համայնքների եւ մեր Հայրենիքի համար: Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի հիմնադրամը ձեռնարկած գործունեությամբ եւս մեկ անգամ փորձել է հնարավորինս համապատասխանեցնել իր նպատակներին եւ բավարարել Ձեր ակնկալիքները: Մենք նույնպես հուսով ենք, որ մոտ ապագայում ձեր աջակցությունը նոր ծրագրերում եւ մաղթում ենք բոլորին խաղաղ եւ բարեկեցիկ Նոր տարի!
Beste landgenoten,
2024 nadert zijn einde. Het was wederom een jaar van beproevingen, uitdagingen en prestaties voor ieder van jullie, jullie gezinnen, onze gemeenschap en ons vaderland. De Stichting St. Grigor Narekatsi heeft weer zijn best gedaan om met de ondernomen activiteiten zijn doelen na te leven en aan jullie verwachtingen te voldoen. Wij hopen ook de komende tijd op jullie steun bij nieuwe projecten en wensen iedereen een vredig en voorspoedig nieuwjaar!
Zie hierbij een terugblik van de activiteiten van de Stichting St. Grigor Narekatsi het afgelopen jaar.
Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ!
Stichtingsbestuur
------
Ամստերդամի ՍՈՒՐԲ ՀՈԳԻ հայկական եկեղեցու հոգևոր հովիվ, արժանապատիվ Տեր Տարոն քահանա Թադևոսյանի տոնական ուղերձ֊բացիկը։

***
Նոր Տարվա շնորհավորական խոսք Նայմեխենի «Միացյալ Հայերը Հոլանդիայում» (Stichting VAN) միության նախագահ Սվետա ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԻ կողմից 
Նայմեխենի «Միացյալ Հայերը Հոլանդիայում» միության կողմից շնորհավորում եմ գործընկերներիս ու ընդհանրապես աշխարհասփյուռ մեր հայրենակիցներին Ամանորի ու Սուրբ Ծննդյան տոների առթիվ։  
Օգտվելով ընձեռված հնարավորությունից «Միացյալ Հայերը Հոլանդիայում» միության կողմից  «Նիդերլանդական օրագրին», նրա բազմահազար ընթերցողներին մաղթում ենք հաջող տարի: Այն եզակի հարթակ է մշակույթների մերձեցման ու համայնքային կապերի ամրապնդման համար: 2025 թվականը թող մեր հայրենիքի՝ Հայաստանի Հանրապետության պետականության ամրապնդման, խաղաղության,մեր ժողովրդի միասնականության ու բարօրության տարի լինի։ Թող այսուհետ, մեր ներկա ու գալիք սերունդները, թիկունք թիկունքի տված արարեն,  սովորեն հանուն ապագայի զարգացած,ուժեղ, հզոր ու արժանավայել Հայաստանի Հանրապետության։  Խոնարհվելով մեր նահատակների առջև՝ խաղաղություն ու միասնություն եմ մաղթում ողջ հայությանը։   


 Հայաստանում Նիդերլանդների Թագավորության դեսպանատան աշխատակիցները նաև իրենց  ընտանիքի անդամների կողմից են շնորհավորել Ամանորն ու Սուրբ ծնունդը, մաղթելով երջանիկ ու խաղաղ 2025 թվական։
***
Նախատոնական այս օրերին Նոր Տարվա շնորհավորական նամամակներ ենք ստացելԿուզբասի հայերի Հայրենակցական միության նախագահ Գեորգի Անտոնովից, «ԳործԱրար» երկլեզու հանդեսի գլխավոր խմբագիր Վահրամ Բեկչյանից, Ռուսաստանի գիտության և մշակույթի ակադեմիկոսների ընկերակցության նախագահ, տնտեսագիտության դոկտոր, Մոսկվայի կադրերի վերապատրաստման Կենտրոնական ինստիտուտի ռեկտոր Աբգար Հայրապետյանից:


Հրաժեշտ 2024 թվականին, բարի գալուստ 2025
Նիդերլանդների ֆերմերների երթը` դեպի ՆՈՐ ՏԱՐԻ