ԳՅՈՒՄՐՈՒ «ՎԱՐԴՈՒՀԻ» ԱՐՎԵՍՏԻ ԴՊՐՈՑԻ ՆՐԲԱՃԱՇԱԿ ԲԱԼԵՏԱՅԻՆ ԱՐՎԵՍՏԸ՝ ՀԱՄԱՏԱՐԱԾ ՀԻԱՑՄՈՒՆՔԻ ԱՌԱՐԿԱ

Հատուկ ՆիդՕրագրի համար 

ԵՊՀ դոցենտ, բ․գ․թ․ Նաիրա Գասպարյան

Անդրադարձ կատարելով ուղիղ մեկ դար առաջ Գյումրիում ծնունդ առած հայաստանյան բալետի մշակույթին՝ գեղագետ, մեր կայքէջի լավ բարեկամ Լևոն Լաճիկյանը «Օյունջյան» ԲՀ-ի «Վարդուհի» արվեստի դպրոցը որակում է որպես 100-ամյա հայկական բալետի արժանավոր շարունակող։ Դպրոցի դասական պարի բաժնի սաները օրերս կայացած «Ձոն լինելիության» երևանյան համերգում ապացուցեցին, որ օրինական ժառանգորդն են հայկական բալետի փառապանծ ավանդույթների:

Բազմաթիվ արվեստագետներ, արվեստասերներ և Գյումրու յուրահատուկ կոլորիտի սիրահարներ էին հավաքվել Երևանի «Ավետիսյան»    դպրոցում (Հարավ-արևմտյան թաղ., Բաբաջանյան 42/7) մայիսի 17-ին, ժամը 13:00-ին, դիտելու Գյումրու «Վարդուհի»   արվեստի դպրոցի սաների ելույթը։ Մեկ ժամանոց հայտագիրը բալետային համարներից  զատ ներառում էր նաև դասական գործիքային ու վոկալ, ինչպես նաև խմբերգային երաժշտություն:

Ըստ էության, միջոցառումն 1-ին անգամ էր ազդարարում հայկական բալետի 100–ամյակը։ Պատմական ակնարկից պարզում ենք, որ Գյումրին մեզանում նաև նրբագեղ բալետային արվեստի բնօրրանն է: Հենց այս արվեստաշունչ քաղաքում է 1923-1926թթ. գործել օպերետային թատրոնը, որտեղ հանդես են եկել Շարա Տալյանը, Հայկանուշ Դանիելյանը, Ալեքսանդր Մելիք-Փաշաևը, Լևոն Իսեցկին և այլ նշանավոր կատարողներ: Հայերենով բեմադրվել են Բիզեի «Կարմեն», Գունոյի «Ֆաուստ» օպերաները, Կալմանի «Սիլվա» օպերետը, մանկական շատ օպերաներ... Ուղիղ մեկ դար առաջ՝ 1924թ. հունիսի 17-ին, արհեստավարժ թատերախումբը քաղաքի թատրոնի բեմում ներկայացրել է Գունոյի հիշյալ օպերայի «Վալպուրգյան գիշեր» բալետային հատվածը: Հայկական բալետի ուսումնասիրող և խորագիտակ Արծվի Բախչինյանը, հենվելով ժամանակի մամուլի հիացական արձագանքների վրա, այն իրավամբ համարում է հայկական բալետի ծննդյան օր:

«Վարդուհի» արվեստի դպրոցի սաների «Ձոն լինելիության» երևանյան փայլուն ու անմոռանալի համերգը վկայեց, որ  Մայիս ամիսը հայոց մեջ եղել և մնալու է որպես անցյալի ու ապագա հաղթանակների ամիս...

Լուսանկարներում՝ Գյումրվա բալետային ներկապնակն իր ողջ հմայքով։ 

THE FINE BALLET ART OF GYUMRU "VARDUHI" ART SCHOOL IS A SUBJECT OF WIDE ADMIRATION

Naira Gasparyan, PhD, Associate professor

For NidOragir

Commenting on the Armenian ballet culture born in Gyumri exactly a century ago, Levon Lachikyan, an esthetician and a good friend of our website, qualifies the "Varduhi" art school of "Oyunjian" CF as a worthy successor of the 100-year-old Armenian ballet. The students of the classical dance department of the school proved that they are the legitimate heirs of the glorious traditions of Armenian ballet at the recently held Yerevan concert of “An Ode to Existence".

Many artists, art lovers and lovers of the unique color of Gyumri gathered at the Avetisyan School in Yerevan (South-Western District, Babajanyan 42/7) on May 17, at 1:00 p.m., to watch the Gyumri "Varduhi" art school students’ performance. In addition, the one-hour program also included classical instrumental and vocal, as well as choral music.

Basically, the event announced the 100th anniversary of Armenian ballet for the first time. From the historical review, we find out that Gyumri is also the birthplace of elegant ballet art. It was in this artistic city that the operetta theater operated in 1923-1926, where Shara Talyan, Haykanush Danielyan, Alexander Melik-Pashaev, Levon Isetsky and other famous performers acted. Bizet's "Carmen", Gounod's "Faust" operas, Kalman's operetta "Silva", many children's operas were staged in Armenian. Exactly a century ago, in 1924. on June 17, the professional theater troupe presented the ballet part of Gounod's opera "Walpurgian Night" on the stage of the city theater. Artsvi Bakhchinyan, a researcher and scholar of Armenian ballet, based on the adoring reactions of the press of the time, rightly considers it the birthday of Armenian ballet.

The brilliant and unforgettable Yerevan concert of "Dzon Linelutyan / An Ode to Existence" by the students of "Varduhi" art school testified that the month of May was and will remain the month of past and future victories among Armenians...

Find ballet Gyumri with all its charm in the photos attached.

Գյումրու բալետին առնչվող պարոն Լաճիկյանի հարցազրույցը և ներկայացրած տեղեկատվությունը մարզային ՑԱՅԳ հեռուստաընկերությանը

Խաչքարի օծում Մատրիտի մայր տաճարի բակին մէջ

 

Pontifical Legation of the Western Europe կայքը Նիդերլանդական օրագրին (Niderlandakan Oragir / Diary of the Netherlands/Նիդերլանդական օրագիր) փոխանցում է, որ Հոգեգալստեան տօնի առիթով օծուեցաւ Մատրիտի Ալմուտենա մայր տաճարի տարածքին տեղադրուած խաչքարը։: Այդ մասին լուր է տարածել նաև Vatican News կայքը:

Յաւարտ արարողութեան Մատրիտի մայր տաճարին մէջ մատուցուեցաւ Ս․ Պատարագ՝ նախագահութեամբ Մատրիտի Արքեպիսկոպոսի։

Կիրակի 19-ը Մայիս, առաւօտեան ժամը 11։30-ին Մատրիտի Ալմուտենա մայր տաճարի առջեւ զետեղուած խաչքարի օծման կարգը կատարուեցաւ՝ ձեռամբ Արեւմտեան Եւրոպայի Հայրապետական պատուիրակ եւ Վատիկանի մէջ

Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ ներկայացուցիչ Գերշ․ Տ․ Խաժակ Արք. Պարսամեանի եւ Մատրիտի Արքեպիսկոպոս մետրոպոլիտ, Կարդինալ Խոսէ Քոպօ Քանոյի, որուն կը մասնակցէր նաեւ Սպանիոյ եւ Փորթուկալի մէջ Հայրապետական պատուիրակի փոխանորդ Հոգշ․ Տ․ Շնորհք Աբղ․ Սարգսեանը:

Ներկայ եղան Սպանիոյ Թագաւորութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպան պրն․ Սօս Աւետիսեանն ու դեսպանութեան ողջ անձնակազմը, Մատրիտի երկրորդ փոխ քաղաքապետ պրն․ Բորխա Ֆանխուլը, քաղաքային խորհուրդի խորհրդական պրն․ Խուան Տելէս, սպանական PRISA՝ հաղորդակցութեան, կրթութեան, մշակոյթի եւ զուարճանքի ոլորտներու մէջ առաջին ընկերութեան փոխնախագահ՝ տիկ․ Պիլար Խիլը եւ Հաստատութիւններու հետ յարաբերութիւններու գծով բաժինի վարիչ պրն․ Խուան Տելէսը, Սպանիոյ եւ Նիկարագուայի դեսպանը, այլ պատուաւոր հիւրեր եւ բազում հայ հաւատաւորներ Սպանիայի տարբեր վայրերէն։

Օծուեցաւ Մատրիտի Ալմուտենա մայր տաճարի տարածքին տեղադրուած խաչքարը

Օծուեցաւ Մատրիտի Ալմուտենա մայր տաճարի տարածքին տեղադրուած խաչքարը

Մոմիկի Նորավանքի ասեղնագործ խաչքարին նմանող այս խաչարձանը, որուն հեղինակը Արտակ Համբարձումեանն է, տեղադրուած էր անցեալ տարուան Օգոստոսին` նուիրատուութեամբ Մատրիտի հայ համայնքին, որպէս բարեկամութեան եւ երախտագիտութեան նշան Սպանիոյ ժողովուրդի եւ անոր Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ հանդէպ։

Յաւարտ արարողութեան Մատրիտի մայր տաճարին մէջ մատուցուեցաւ Ս․ Պատարագ՝ նախագահութեամբ Մատրիտի Արքեպիսկոպոսի։

Կարդինալ Խոսէ Քպօ Քանոն իր քարոզին մէջ անդրադարձաւ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ, ի մասնաւորի Խաժակ Արք․Պարսամեանին, ով Հոգեգալստեան այս հոգեպարար տօնի առիթով կը մասնակցէր մայր տաճարի մէջ մատուցուելիք Սուրբ Պատարագին, իր հաւատաւոր հօտի հետ միասին:

Ծիրանաւորը զուգահեռներ կատարեց Տիրոջ աշակերտներու միասին եւ միախորհուրդ ըլլալու եւ այդ օրը, հայ ու սպանացի հոգեւորականներու ու հաւատացեալ ժողովուրդի միասնական աղօթք բարձրացնելու հետ:

«Ինչպէս որ Տիրոջ առաքեալներն էին տարբեր իրենց մարդկային էութեամբ, բայց միասնական իրենց հաւատքով, այնպէս ալ մենք այսօր տարբեր ենք մեր մշակոյթներով, սակայն միասնական ենք մեր հաւատքին մէջ: Պայման չէ որ մեր միասնականութիւնը բացառի մեր բազմազանութիւնը: Աշխարհը առաւել քան երբեւէ կարիք ունի աստուածային խաղաղութեան, որ կարենայ իրականութիւն դառնալ մեր միասնական աղօթքի միջոցով` խնդրելով Ամենակարող Աստուծմէ, որ առաքէ իր խաղարարար Սուրբ Հոգին եւ միաւորէ մեզ բոլորս իր շուրջը», - ըսաւ Մատրիտի հոգեւոր առաջնորդը:

Օծուեցաւ Մատրիտի Ալմուտենա մայր տաճարի տարածքին տեղադրուած խաչքարը

Օծուեցաւ Մատրիտի Ալմուտենա մայր տաճարի տարածքին տեղադրուած խաչքարը

Պատարագի վերջաւորութեան իր խօսքին մէջ Խաժակ Սրբազան նախ անդրադարձաւ խաչքարին՝ որպէս հայազգի ինքնութեան եզակի եւ մնայուն խորհրդանիշի, անոր հաւատքի, մշակութային ժառանգութեան եւ քանդակագործութեան արուեստի կարեւոր արտայայտութեան, որու յատկանշական տարրը՝ խաչն է:

Յիշեցնելով, որ Քրիստոնէութեան վաղ օրերէն խաչը եղած է ինչպէս Կաթողիկէ, այնպէս ալ Հայ Եկեղեցւոյ համար հաւատքի յաւիտենական խորհրդանիշ, սիրոյ, զոհաբերութեան եւ փրկագործութեան մարմնաւորում, ան մասնաւորեց, որ նորաօծ խաչքարը մեր Տէր Յիսուս Քրիստոսի հանդէպ հաւատքի միասնութեան եւ երկու Եկեղեցիներու սերտ յարաբերութիւններու հիանալի վկայութիւնն է:

Սրբազանը ողջունեց Հայ եւ Կաթոլիկ Եկեղեցիներու միջեւ ջերմ յարաբերութիւնները եւ համագործակցութեան ոգին, որ առկայ է նաեւ տեղական մակարդակներու մէջ, ինչպէս օրինակ Սպանիոյ մէջ, ուր շուրջ 40-հազարնոց հայ համայնքի հաւատաւորներուն հնարաւորութիւն կ՛ընձեռուի հայկական պատարագ կատարել կաթոլիկ եկեղեցիներու հիւրընկալութեամբ։

Սրբազանը աւարտեց իր խօսքը մէջբերելով 1996 թ. Դեկտեմբեր 13-ին, Գարեգին Ա․ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի եւ Յովհաննէս Պօղոս Բ․ Պապի կողմէ Վատիկանի մէջ ստորագրուած Համատեղ յայտարարութենէն․ «Յովհաննէս Պօղոս Բ․ Պապը եւ Գարեգին Ա․ Կաթողիկոսը կոչ կ՛ուղղեն իրենց հոգեւորականութեան ու աշխարհական դասին; աւելի աշխոյժ եւ արդիւնաւէտ կերպով առաջ տանիլ իրենց ամբողջական համագործակցութիւնը՝ ծառայութեան բոլոր ասպարէզներուն եւ դառնան հաշտութեան, խաղաղութեան եւ արդարութեան գործակալները, պայքարելու մարդկային իրաւունքներու ճշմարիտ ճանաչման համար եւ իրենք իրենց նուիրելու` զօրավիգ ըլլալով բոլոր անոնց, որոնք կը տառապին եւ հոգեւոր ու նիւթական կարիքի մէջ են ողջ աշխարհի մէջ»։

Ապա, Խաժակ Արք․ Պարսամեան դիմելով Մատրիտի Արքեպիսկոպոսին մաղթեց, որ այդ նորաօծ խաչքարը բոլորին յիշեցնէ երկու Եկեղեցիներու երջանկայիշատակ պետերու կոչի մասին։

....................................................................................

Ուշագրաւ է, որ հայերու եւ Սպանիոյ միջեւ առաջին նշանակալից շփումը տեղի ունեցած է խաչակրաց արշաւանքներու ժամանակ։ Կիլիկիոյ թագաւորութեան անկումէն ետք․ Լեւոն Ե․ արքան 1383 թուականին կը հիւրընկալուի Կաստիլիոյ

թագաւոր Յովհաննէս Ա․-ի կողմէ։ Լեւոն արքայի ներկայութիւնը Սպանիոյ մէջ կը խթանէ երկու մշակոյթներու միջեւ փոխգործակցութիւնը:

ԺԵ․ դարուն Բիւզանդական կայսրութեան անկումէն դրդուած բազմաթիւ հայեր ապաստան փնտռած են Արեւմտեան Եւրոպայի, այդ պարագային Սպանիոյ մէջ։ Հայ վաճառական քանի մը ընտանիքներ հաստատուած են Սպանիոյ հարաւը

գտնուող Քատիս քաղաքին մէջ՝ սահմանակից Ճիպլարթարի նեղուցին, ուրկէ հայ առեւտրականներու նաւերը կ՛անցնէին հասնելով մինչեւ Հնդկաստան:

Առաջին զգալի հայկական համայնքները Սպանիոյ մէջ սկսած են ձեւաւորուիլ Օսմանեան կայսրութենէն գաղթած հայերէ, նախ 17-18-րդ դարերուն եւ յետագային՝ 20-րդ դարու սկիզբը, Հայոց ցեղասպանութեան հետեւանքով։

Ներկայիս, շուրջ 40-հազարնոց հայ համայնքը, բաղկացած է մեծամասամբ 1990-ականներէն սկսած Հայաստանէն արտագաղթած մեր հայրենակիցներէն, որոնք բնակութիւն հաստատած են գլխաւորաբար Մատրիտի, Պարշելոնայի, Վալենսիոյ, Մալակայի եւ Սեւիլիոյ մէջ։

ՄԱՐԴ, ՈՐԻ ԳԼԽՈՒՄ 44 ՏԱՐԻ «ԱՊՐԵԼ Է» ՓԱՄՓՈՒՇՏԸ

Այս տարի 2024թ. լրանում է սփյուռքում հրատարակվող մեր գործընկեր «Գործարար»  ռուս-հայկական միջազգային երկլեզու ամսագրի 25 տարին, որի հիմնադիրն ու գլխավոր խմբագիրն է ՎԱՀՐԱՄ ԲԵԿՉՅԱՆԸ: Ի դեպ այս հոդվածի հերոսը` Մկրտիչ Արտեմի Մակարյանը, Վահրամ Բեկչյանի պապիկն է, որն իր անխոնջ ու ոչ պակաս հերոսական գործունեությունը ծավալում է լրագրության ասպարեզում:

-----

Ո՜չ ոք չի մոռացվել, ո՜չինչ չի մոռացվի

ՍԽՐԱՆՔ ՈՂՋ ԿՅԱՆՔՈՒՄ

 ՄԱՐԴ, ՈՐԻ ԳԼԽՈՒՄ 44 ՏԱՐԻ «ԱՊՐԵԼ Է» ՓԱՄՓՈՒՇՏԸ

 ՄԱՐԴԻԿ, ՏԱՐԻՆԵՐ, ՃԱԿԱՏԱԳՐԵՐ

Հայրենիքը գերմանա-ֆաշիստական զավթիչներից ազատագրողներից մեկն էլ Մկրտիչ Արտեմի Մակարյանն էր, ով մարտական փառահեղ ուղի է անցել լեգենդար 409-րդ հայկական դիվիզիայում։

Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ 409-րդ դիվիզիայում ծառայելիս Մկրտիչ Մակարյանը եղել  է այդ դիվիզիայի 684-րդ գնդի դասակի հրամանատարը, մեծ հարգանք վայելել մարտական ընկերների շրջանում։ Մասնակցել է Մոզդոկի, Դնեպրի գետանցման ահեղ մարտերին, Յասսի-Քիշինևյան ռազմագործողությանը, որտեղ էլ աչքի է ընկել իր սխրագործություններով և արժանացել «Կարմիր աստղի» շքանշանի ու տարբեր մեդալների։ 1944 թ. գարնանը Քիշինևից ոչ հեռու մղվող կատաղի մարտերից մեկում նա հրազենային գնդակով ծանր վիրավորվում է գլխից և հոսպիտալացվում։ Առաջին բուժօգնությունը նրան ցույց է տալիս նույն գնդի նախկին սանհրահանգիչ, կիրովականցի Հրանտ Հովհաննեսի Բուլղադարյանը՝ թշնամու ահեղ կրակի տակից դուրս բերելով ու սանգումարտակ հասցնելով հայրենակցին։ Հոսպիտալում մի քանի ամիս բուժվելուց հետո՝ 1944 թ. օգոստոսին, Մ. Մակարյանը՝ որպես երկրորդ կարգի հաշմանդամ, զորացրվում ու վերադառնում է հայրենի քաղաք, աշխատում քաղաքի ժողովրդական տնտեսության տարբեր բնագավառներում։

Հայրենական մեծ պատերազմի և աշխատանքի կոմունիստ վետերան Մկրտիչ Մակարյանը ունեցել է 10 երեխա: Նրա ընտանիքում հիշարժան իրադարձություն էր 1978 թվականը, երբ նշվեց իր և կնոջ՝ Շարմաղի ամուսնության հիսնամյա հոբելյանը՝ «Ոսկե հարսանիքը»: Այդ յուրահատուկ տոնակատարության մասնակիցները հրճվանքով էին նայում տարեց «հարս ու փեսային», որոնց կյանքի օրինակը արժանի էր գովասանքի։

Մկրտիչ Մակարյանը մահացել է 1988 թ. մարտի 22-ին՝ 86 տարեկանում: Պատերազմի ավարտից հետո էլ Մ. Մակարյանի գլխուղեղում «բնակալած» թշնամու գնդակը շարունակեց «քայլել» նրա հետ՝ նրան չկարողանալով զրկել ապրելու տենչից ու ձգտումից։ Միայն ժամանակ առ ժամանակ սաստկացող գլխացավերն էին հիշեցնում գնդակի գոյությունը։ Սա արդեն ինքնին մի յուրօրինակ սխրանք էր՝ 44 տարի գնդակը պահել գլխում։ Դիահերձման ժամանակ անսովոր փաստ է արձանագրվել։ Հանգուցյալի գլխուղեղի աջ կիսագնդի մակերևույթից 7 սմ խորության վրա, անցնելով ուղեղային հյուսվածքի ստվերաշերտը, փամփուշտը հայտնվել էր գլխուղեղի աջակողմյան կիսագնդի խոռոչում։ Գնդակի երկարությունը մոտավորապես 4 սմ է, տրամագիծը՝ 1 սմ, կշիռը՝ գրեթե 14 գրամ։

Դիահերձող բժիշկ, ախտաբան Ա. Ն. Պառավյանը զարմանքով նշել է. «Այս դեպքն ապշեցուցիչ է, եզակի։ Վիրանցքը լիովին սպիացել էր։ Բժշկական պրակտիկայում հազվադեպ է պատահում, երբ կենսականորեն կարևոր օրգաններում (ուղեղ, սիրտ, թոքեր և այլն) օտար մարմինների առկայության դեպքում մարդը շարունակում է ակտիվ ապրելակերպ վարել, աշխատել՝ հուրախություն հարազատների ու բարեկամների»։

Ինչպես վերհիշում և պատմում էր դեպքի ականատես Հրանտ Բուլղադարյանը, Մ. Մակարյանին առաջին օգնությունը ցուցաբերելիս և հոսպիտալ տանելու ճանապարհին Մ. Մակարյանը չէր կորցրել գիտակցությունը, մտակողմնորոշումն ու շարժողականությունը խախտված չէին, անկաշկանդ հաղորդակցվում էր շրջապատի հետ…

Մ. Մակարյանի աղջիկը՝ Լաուրան, մեծ սիրով և ակնածանքով է խոսում իր ծնողին առաջին օգնությունը ցուցաբերած Հրանտ Բուլղադարյանի մասին, ով պատերազմից հետո դարձել էր Մակարյան ընտանիքի ամենամոտ ու ցանկալի բարեկամը։

Մկրտիչ Մակարյանի հետ 44 տարի «քայլած» գնդակը, որն իր գլխից հանվելուց հետո մինչ օրս պահվում է «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանում, ցուցադրված է 409-րդ հրաձգային դիվիզիային նվիրված ցուցասրահում։

ՆԱՐԻՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

ՀՀ ՊՆ «Մայր Հայաստան» ռազմական պատմության թանգարանի գիտաշխատող

Խորագիր՝ #09 (1522) 08.03.2024 - 15.03.2024, Պատմության էջերից

http://www.hayzinvor.am/107951.html

Հիշյալ հոդվածը տպագրվել է նաև «Գործարար»  ամսագրում:

Նվիրված էր դիրիժոր-խմբավար, կոմպոզիտոր Վլադիլեն Բալյանի 100-ամյակին

Ալեքսանդր Սպենդիարյանի   տուն-թանգարանում մայիսի 8-ին հիշատակի միջոցառում էր՝ նվիրված թանգարանի հիմնադիր, Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի շրջանավարտ, դիրիժոր-խմբավար և կոմպոզիտոր Վլադիլեն Բալյանի 100-ամյակին։ Թանգարանի տնօրեն, 2012 թվից մշակույթի վաստակավոր գործիչ, կոմպոզիտոր Մարինե Օթարյանի ղեկավարությամբ կազմակերպված   «Երգ, մեր երգը» տեսահոլովակի շնորհանդեսը մեծ հաճույք պարգևեց գեղեցիկի սիրահարներին։

Բալյանը հեղինակել է կամերային օպերաներ՝ «Սիրո անհուն առեղծվածը» և «Ճակատագիր», «Հազարան բլբուլ» բալետային սյուիտ, պոետորիա -«Ամբոխները խելագարված» Կոնցերտ-ֆանտազիա շեփորի, երգչախմբի ու նվագախմբի համար, «Ռեքվիեմ» նվիրված երկրաշարժի զոհերի հիշատակին, «Աշուն է, գյուղում՝ հարսանիք» գրված երգի-պարի անսամբլի համար, վոկալ-գործիքային շարքեր՝«Քառատողեր»,«Գարունը անտառում», «Երեք էջ կնոջ օրագրից», «Քեզ հետ, Հայաստան», «Վանա ծովը»՝ գրված երգչախմբի համար, դաշնամուրային տրիո, «Էպիտաֆիա» ձայնի և լարային նվագախմբի համար, «Վեց ռոմանս առանց խոսքի» դաշնամուրային տրիո, «Գարունդ հայերեն է գալիս» ձայնի, բլուլի և դուդուկի համար։ Հեղինակել է բազմաթիվ խմբերգեր, ռոմանսներ, երգեր հայ դասական պոետների խոսքերով։

Միջոցառմանը մասնակցում էին հայտնի երաժիշտներ, արվեստի ու մշակույթի գործիչներ։ Հնչեցին Վլադիլեն Բալյանի Ստեղծագործություններից, ցուցադրվեցին տեսահոլովակներ, որոնց ստեղծմանը մասնակցել էին տարբեր թանգարաններ։ Տեսահոլովակները պատմում էին թանգարանի ստեղծման, Վլադիլեն Բալյանի ու հայ անվանիների մասին, ու ամենը զուգակցվում էր Բալյան կոմպոզիտորի մեղմ, քաղցրահունչ ստեղծագործությունների ուղեկցությամբ։ Մարինե Օթարյանի տպավորիչ ու բովանդակալից խոսքից հետո  հավաքված գործիչներն ու ստեղծագործողները, կատարողները պատմեցին  հետաքրքիր դրվագներ ու անմոռանալի հուշեր կոմպոզիտորի կյանքից։ 

Դաշնակահարուհի Մարգարիտ Սարգսյանի խոսքը շատ հուզիչ էր՝ նա ներկայացրեց կատարողի ապրումները։ Հատկապես առանձնացվեց   «Կարոտի կանչ» ստեղծագործությունը։  Տենոր Արսեն Գևորգյանին և մեցցո-սոպրանո Նարինե Անանիկյանին նվագակցեց դաշնակահարուհի Մարգարիտ Սարգսյանը։

Նշվեց, որ Բալյանն արժանացել է Հայաստանի հանրապետության ժողովրդական արտիստի կոչման, Մովսես Խորենացու շքանշանի, աչքի է ընկել ՀՀ-ում մշակույթի զարգացմանը բերած  իր նպաստով, կազմակերպչական գործունեությամբ։  

1965 թ. կազմակերպել է 20-րդ դարի հռչակավոր կոմպոզիտոր Բենջամին Բրիտտենի փառատոնը Երևանում, որին Բրիտտենից բացի մասնակցել են նաև թավջութակահար Մստիսլավ Ռոստրոպովիչը, երգիչներ Գալինա Վիշնեվսկայան և Փիթեր Փիրսը։

 Վլադիլեն Բալյանը, արվեստի վաստակավոր գործիչ էր, Գյումրիի և Երևանի պատվավոր քաղաքացի։ Բալյանի 100-ամյա հոբելյանի առթիվ միջոցառումներ են կազմակերպվել նաև նրա հայրենի Գյումրիում, որտեղ ի հիշատակ կոմպոզիտորի նրա անվամբ պուրակ է բացվել։  Ինչպես Գյումրիում կայացած միջոցառումներին, այնպես էլ Մարինե Օթարյանի կազմակերպած միջոցառմանը մասնակցում էր նաև Վլադիլեն Բալյանի որդին՝ Կարեն Բալյանը, ով հեղինակել է ժամանակակից ճարտարապետության տեսության և պատմության մասին մոտ 100 մենագրություններ և գիտական հոդվածներ, որոնք հրատարակվել են տարբեր երկրներում։ Միջոցառումն անցավ ջերմ մթնոլորտում։

\

\

 

Տեքստը և լուսանկարները Նաիրա Գասպարյանի, 

բ․գ․թ․, դոցենտ, ԵՊՀ, Երևան

Հատուկ Նիդ.Օրագրի համար

On May 8, a commemorative event was held in Alexander Spendiaryan House-Museum, dedicated to the 100th anniversary of the founder of the museum, the conductor-choirmaster and composer Vladilen Balyan, a graduate of Yerevan State Conservatory named after Komitas. The presentation of the video clip <<Song, our song>>, organized by the director of the museum, an honored figure of culture since 2012, composer Marine Otaryan, gave great pleasure to lovers of beauty. Balyan authored chamber operas: "The Endless Mystery of Love" and "Destiny", ballet suite "A Thousand Nightingales", poetoria - "Crowds Mad" Concert-fantasy for trumpet, choir and orchestra, "Requiem" dedicated to the memory of earthquake victims, "It's autumn, a wedding in the village" written for the song-dance ensemble, vocal-instrumental series: "Quarters", "Spring in the forest", "Three pages from a woman's diary", "With you, Armenia", "Vana sea" written for the choir for piano trio, "Epitafia" for voice and string orchestra, "Six romances without words" piano trio, "Your spring is coming in Armenian" for voice, blul (open single end-blown flute with fingerholes) and duduk. He composed many choruses, romances, songs with the words of classical Armenian poets. Famous musicians, art and culture figures took part in the event, Vladilen Balyan's works were played, videos created by various museums were shown. The video clips told about the creation of the museum, Vladilen Balyan and famous Armenians, and everything was combined with the accompaniment of the soft, melodious compositions of the composer Balyan. After the impressive and meaningful speech delivered by Marine Otaryan, the gathered figures and composers, performers told interesting episodes and unforgettable memories from the composer's life.

Pianist Margarit Sargsyan's speech was very moving, she presented the feelings of a performer. The work "Call of Nostalgia" was especially highlighted.

Tenor Arsen Gevorgyan and mezzo-soprano Narine Ananikyan were accompanied by pianist Margarit Sargsyan.

It was noted that Balyan was awarded the title of People's Artist of the Republic of Armenia, the Order of Movses Khorenatsi , he was distinguished by his contribution to the development of culture in Armenia, and his organizational activities. 

In 1965 he organized the festival of the famous 20th century composer Benjamin Britten in Yerevan, in which, in addition to Britten, cellist Mstislav Rostropovich, singers Galina Vishnevskaya and Peter Pierce also participated.

Vladilen Balyan was an honored artist, an honorary citizen of Gyumri and Yerevan. On the occasion of Balyan's 100th anniversary, events were also organized in his native Gyumri, where a park named after him was opened in memory of the composer. Both the events held in Gyumri and the event organized by Marine Otaryan were also attended by the son of Vladilen Balyan, Karen Balyan, who authored about 100 monographs and scientific articles on the theory and history of modern architecture, which were published in different countries. The atmosphere in the museum-hall was warm and friendly.