The Netherlands Diary/Նիդ.օրագիր

The Netherlands Diary/Նիդ.օրագիր
The Netherlands Diary

Thursday, 17 April 2025

Ի ՀԻՇԱՏԱԿ ԵՊՀ ՆԱԽԿԻՆ ՌԵԿՏՈՐ ԱՐԱՄ ՍԻՄՈՆՅԱՆԻ

 

Պ․գ․թ․, դոցենտ Մենուա Սողոմոնյանը, ով միջոցառման կազմակերպիչն էր

Նաիրա Գասպարյան, բ.գ.թ., ԵՊՀ դոցենտ
(Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանից՝
Նիդերլանդական Օրագրի համար)

Ապրիլի 12-ին Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտում տեղի ունեցավ հուշի երեկո՝ նվիրված ԵՊՀ նախկին ռեկտոր, պատմական գիտությունների դոկտոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի հիմնադիր Արամ Սիմոնյանի 70-ամյակին։ Միջոցառմանը ներկա էին համալսարանականներ, մտավորականներ, Արամ Սիմոնյանի հարազատներն ու ընկերները։ Երեկոն խորապես հուզիչ էր, քանի որ ելույթ ունեցողները մեծ ջերմությամբ էին վերհիշում Արամ Սիմոնյանի բազմաշերտ գործունեությունը՝ թե՛ որպես գիտնական, թե՛ որպես կազմակերպիչ և առաջնորդ։ Նրա մարդկային բարձր արժեքները՝ սկզբունքայնությունը, նվիրումը և գիտական հեռատեսությունը, ընդգծվեցին տարբեր խոսույթներում։ Միջոցառման շրջանակում ցուցադրվեց Մենուա Սողոմոնյանի պատրաստած փաստավավերագրական ֆիլմը, որը պատմում էր Արամ Սիմոնյանի կյանքի և գիտական գործունեության մասին։ Լսվեց նաև Սիմոնյանի կենդանի խոսքը։ Ընտանիքի անդամները հպարտությամբ ու սիրով ներկայացրին նրա անձնական կերպարի դրվագները, որոնցում նույնությամբ արտահայտվում էր նրա նվիրվածությունը թե ընտանիքին, թե հայրենիքին։ Պ․գ․թ․, դոցենտ Մենուա Սողոմոնյանը, ով միջոցառման կազմակերպիչն էր, իր ելույթում ընդգծեց Սիմոնյանի՝ Սյունիքի՝ Զանգեզուրի գոյապայքարի վերաբերյալ ուսումնասիրությունները (1917–1921 թթ․), որոնք արժանացել են ինչպես տեղական, այնպես էլ միջազգային գիտական հանրության բարձր գնահատականին։ Անդրադարձ եղավ նաև նրա հանդիպումներին արտասահմանյան առաջադեմ մտավորականների և գիտնականների հետ, ինչպես նաև նրա գործունեությանը ԵՊՀ-ի և հայագիտության միջազգային ճանաչման գործում։ ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, դոկտոր պրոֆեսոր Սեդա Գասպարյանն իր ելույթում հատուկ ուշադրություն հրավիրեց Արամ Սիմոնյանի ծավալուն աշխատանքին ցեղասպանագիտական հետազոտությունների և հրատարակչական գործունեության ոլորտում՝ ընդգծելով նրա վաստակը հայոց պատմության ու գիտության կազմակերպման հարցում։ Երեկոն համալրվեց գեղարվեստական ծրագրով։ Հանդիսատեսի բուռն արձագանքին արժանացան Հայկական երաժշտարվեստի ճանաչված ներկայացուցիչների կատարումները: Երգերով հանդես եկան Արփինե Խաչիկյանը, Մարիցա Թիլիքյանը, Արսեն Գրիգորյանը` դաշնակահարներ Ռուբեն Կարասեֆերյանի և Հայկ Նավասարդյանի նվագակցությամբ, հիշատակման արժանի էր նաև Վահան Տերյանի «Էստոնական երգի» երաժշտական մեկնաբանությունը։ Հիշատակի այս կարևոր միջոցառումը դարձավ ոչ միայն հարգանքի տուրք՝ մեծ գիտնականի հիշատակին, այլև այն հարթակը, որտեղ վերարժևորվեցին նրա գիտական ժառանգությունն ու մարդկային կերպարը ժամանակակից հայագիտության և համալսարանական կյանքի պատմության մեջ։

Հայկական երաժշտարվեստի ճանաչված ներկայացուցիչների կատարումները

IN MEMORY OF FORMER YSU RECTOR ARAM SIMONYAN

Կարինե Սիմոնյանը
 (Արամ Սիմոնյանի կինը)

For the Diary of the Netherlands/ NidOragir
From Yerevan, the capital of Armenia
Naira Gasparyan, PhD, YSU, Associate Professor

 On April 12, a memorial evening was held at the Komitas   Museum-Institute, dedicated to the 70th anniversary of the   former  rector of Yerevan State University, Doctor of Historical   Sciences, Corresponding Member of the RA NAS, Honored   Worker of Science of the RA, founder of the YSU Institute of   Armenian Studies Aram Simonyan. The event was attended by   university colleagues, intellectuals, relatives and friends of Aram   Simonyan. The evening was deeply moving, as the speakers   warmly recalled Aram Simonyan's multifaceted activities, both as   a scientist and as an organizer and leader. His high human values   and principles, dedication and scientific foresight - were   emphasized in various speeches. A documentary film prepared by   Menua Soghomonyan, which told about the life and scientific   activities of Aram Simonyan, was shown within the framework of the event. Simonyan's own voice was also heard. Family members proudly and lovingly presented episodes of his personal image, in which his devotion to both his family and his homeland was equally expressed. PhD, Associate Professor Menua Soghomonyan, who was the organizer of the event, emphasized in his speech Simonyan’s studies on the struggle for survival of Syunik and Zangezur (1917–1921), which were highly appreciated by both the local and international scientific communities. Reference was also made to his meetings with foreign advanced intellectuals and scholars, as well as his activities in the international recognition of YSU and Armenology. Corresponding Member of the RA NAS, Doctor of Philology, Professor Seda Gasparyan, in her speech, drew special attention to Aram Simonyan’s extensive work in the field of genocide research and publishing activities, emphasizing his contribution to the organization of Armenian history and science. The evening was supplemented with an artistic program. The audience was enthusiastic about the performances of the musicians and singers, as well as Arsen Grigoryan's touching song. Vahan Teryan's musical interpretation of the "Estonian Song" also deserves special mention. This important commemorative event became not only a tribute to the memory of the great scհolar, but also a platform for the re-evaluation of his scientific and human heritage, which has a permanent place in the history of modern Armenian studies and university life.












Wednesday, 16 April 2025

Գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանն աշխատանքային այցով գտնվում է Բուլղարիայի Հանրապետությունում


Ապրիլի 15-ին Վառնայում Զարեհ Սինանյանը հանդիպել է Վառնայի քաղաքապետարանի քարտուղար Սիլվա Կիրկորյանի հետ։
Հանդիպմանը ներկա է եղել նաև Բուլղարիայում Սփյուռքի գործերի հանձնակատար, Եվրոպայի հայերի միության նախագահ Արթուր Հովհաննիսյանը։
Զրուցակիցները քննարկել են Վառնայում ապրող հայ համայնքին վերաբերող հարցերի լայն շրջանակ, որոնք մասնավորապես վերաբերում էին համայնքում ապրող հայ երիտասարդների՝ Հայաստանի հետ կապերի խորացմանը, Գրասենյակի կողմից իրականացվող ծրագրերի մասին իրազեկվածության բարձրացմանը, ինչպես նաև Բուլղարիայի տարբեր քաղաքներում ապրող հայերի միջև կապերի խորացմանն ու ամրապնդմանը։
Գլխավոր հանձնակատարը նույն օրը հանդիպումներ է ունեցել նաև Բուլղարիայի հայերի միության նախագահ Հարություն Հովսեփյանի և միության անդամների հետ, Եվրոպայի Հայ Ավետարանական եկեղեցիների ընկերակցության քարտուղար Պատվելի Ներսես Կետիկյանի, Բուլղարիայի Հայ Առաքելական եկեղեցու թեմական խորհրդի անդամների և եկեղեցու սպասավոր Տեր Արմեն քահանա Մելքոնյանի հետ, որին հաջորդել է Վառնայի հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ ընդլայնված կազմով հանդիպումը։
Քննարկվել են Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունների խորացմանը, Բուլղարիայում ապրող հայերի միասնականությանը, պետություն-Սփյուռք փոխհարաբերություններին վերաբերող հարցեր։
Զարեհ Սինանյանն իր խոսքում ընդգծել է Սփյուռքում և Հայաստանում բնակվող հայերի՝ անկախ որևէ թեմայով այլակարծիք լինելու հանգամանքին, ի շահ հայրենիքի և հայապահպանության՝ համախմբվածության կարևորությունն ու անհրաժեշտությունը։
Հատուկ անդրադարձ է կատարվել երիտասարդների շրջանում հայ ինքնության պահպանման, ինչպես նաև Հայաստանի հետ շարունակական կապի ապահովման և խթանման ուղղություններին։
Գլխավոր հանձնակատարը համայնքին է ներկայացրել Գրասենյակի կողմից իրականացվող ծրագրերը և պատասխանել ներկաներին հուզող հարցերին՝ հայրենադարձության և Հայաստանի հետ կապերի զարգացման մասին։
Վառնա այցի շրջանակում Զարեհ Սինանյանը նաև այցելել է Զորավար Անդրանիկի պատմական տունը, որտեղ Բուլղարիայի հայերի միությունը նախատեսում է կառուցել անվանի գործչի անունով տուն-թանգարան։
Գլխավոր հանձնակատարը Վառնա կատարած այցի շրջանակում նաև այցելել և հարգանքի տուրք է մատուցել Վառնայում գտնվող Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձանին։

 High Commissioner for Diaspora Affairs Zareh Sinanyan is currently on a working visit to the Republic of Bulgaria.

On April 15, Mr. Sinanyan held a meeting in Varna with Silva Krikorian, Secretary of the Varna Municipality.

He was accompanied by Artur Hovhannisyan, Commissioner for Diaspora Affairs in Bulgaria and President of the Union of Armenians of Europe.

The meeting focused on a broad range of issues concerning the Armenian community of Varna, with particular emphasis on strengthening ties between Armenian youth and the Republic of Armenia, raising awareness of the programs implemented by the Office of the High Commissioner, and deepening connections among Armenian communities across different cities in Bulgaria.

Later that day, the High Commissioner also held meetings with Harutyun Hovsepyan, President of the Union of Armenians of Bulgaria, and members of the organization; Pastor Nerses Ketekian, Secretary of the Fellowship of Armenian Evangelical Churches in Europe; members of the Diocesan Council of the Armenian Apostolic Church in Bulgaria; and Father Armen Melkonian, spiritual leader of the local Armenian parish. These engagements culminated in an expanded meeting with representatives of the Armenian community of Varna.

Discussions centered on advancing Armenia–Diaspora relations, fostering unity among Armenians living in Bulgaria, and strengthening institutional ties between the Republic of Armenia and its global Diaspora.

In his remarks, Mr. Sinanyan stressed the vital importance of unity among Armenians-both in Armenia and abroad-regardless of differences in opinion. He emphasized that collective action is essential for preserving Armenian identity and ensuring the long-term well-being of the homeland.

Special attention was given to the preservation of Armenian identity among younger generations and the need to foster their continued connection with Armenia.

The High Commissioner presented the Office’s ongoing programs and initiatives and responded to questions from the community, particularly those related to repatriation and opportunities for deeper engagement with the homeland.

As part of his visit to Varna, Mr. Sinanyan also toured the historic home of General Andranik, where the Union of Armenians of Bulgaria is planning to establish a museum in honor of the national hero. He also visited and paid tribute at the Armenian Genocide Memorial in Varna.

Սփյուռքի Գլխավոր Հանձնակատարի Գրասենյակ Diaspora High Commissioner's Office




Հանրագիր Նիդերլանդների խորհրդարանին՝ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ

Նիդերլանդների Հայկական Կազմակերպությունների Ֆեդերացիա (FAON)


ՄԱՄՈՒԼԻ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Հանրագիր Նիդերլանդների խորհրդարանին՝ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ

Հաագա, 15 ապրիլի 2025 թ. – Այսօր Նիդերլանդների Հայկական Կազմակերպությունների Ֆեդերացիան (FAON) Նիդերլանդների Tweede Kamer-ին (Երկրորդ պալատ, խորհրդարան) հանձնեց հանրագիր՝ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման խնդրանքով։ Հանրագիրն ընդունեց խորհրդարանի Արտաքին գործերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Յեսե Կլավերը (GroenLinks-PvdA):

Բացի այդ, հանձնման արարողությանը ներկա էին պատգամավորներ Դոն Սեդերը (ChristenUnie), Իսա Կահրամանը (NSC), Յան Պատերնոտեն (D66), Քրիս Ստոֆերը (SGP), Սառա Դոբբեն (SP) և Մարտին Օստենբրինքը (BBB):

Թեպետ Նիդերլանդների խորհրդարանը 2004 թվականից ի վեր ընդունել է առնվազն վեց բանաձև, որոնք ճանաչում են Հայոց ցեղասպանությունը և երեք բանաձևում կոչ է արվել կառավարությանը պաշտոնապես ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, սակայն մինչև օրս կառավարությունը չի կատարել խորհրդարանի պահանջը։ Սա ի տարբերություն մի շարք հարևան երկրների, որոնք արդեն պաշտոնապես ճանաչել են Հայոց Ցեղասպանությունը։

FAON-ը, որը 2004-ից ի վեր բազմիցս ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ հանրագրեր է ներկայացրել, ընդգծում է, որ նախկինում ընդունված բանաձևերի կոչերը դեռևս չեն իրականացվել։ Ֆեդերացիան կրկին կոչ է անում խորհրդարանին շարունակել հաստատակամ դիրքորոշում ընդունել։

Վերջին՝ Դոն Սեդերի և այլ պատգամավորների կողմից ներկայացված բանաձևում (Խորհրդարանական փաստաթղթեր II, 2024–2025, 21 501-02, թիվ 3122), որը ընդունվել է 147 կողմ (150 պատգամավորից) ձայներով, խորհրդարանը կրկին կոչ է անում կառավարությանը դադարել օգտագործել «Հայոց ցեղասպանության հարցը» ձևակերպումը, այլ կիրառել՝ «Հայոց ցեղասպանություն» հստակ արտահայտությունը։

Նմանատիպ բովանդակությամբ նախորդ բանաձևը, որը ընդունվել էր 2023-ին, դեռևս քննարկման փուլում էր գործող կառավարության շրջանակում։ Այժմ, սակայն, կառավարությունը պարտավորվել է մայիսյան արձակուրդներից առաջ ներկայացնել իր պաշտոնական դիրքորոշումը։

Բացի ցեղասպանության ճանաչման կոչից, FAON-ը նաև կոչ է անում աջակցել ցեղասպանության կրթության ամրապնդմանն ուղղված FAON-ի առաջարկներին, որպեսզի  Նիդերլանդների միջնակարգ կրթության համակարգում դասավանդվի ցեղասպանության մասին։

Լրացուցիչ տեղեկության համար՝

📧 info@faon.nl

PERSBERICHT

 

FAON – Vandaag: Petitie in Tweede Kamer

FAON – Op 22 april 2025 herdenking 110 jaar Armeense Genocide

 

Den Haag, 15 april 2025  Vandaag om 13.45 uur wordt door de FAON een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer over de erkenning van de Armeense genocide. De Kamer heeft in minstens 6 moties vanaf 2004 de genocide erkend, en in 3 moties de regering opgeroepen dat ook te doen. Maar nog altijd heeft de Nederlandse regering dat niet gedaan, in tegenstelling tot de omringende landen.

 

De FAON, die sinds 2004 petities voor erkenning heeft aangeboden, herinnert eraan, dat het kabinet nog altijd de moties niet heeft uitgevoerd en roept de Kamer op nu voet bij stuk te houden.

 

In de laatste motie Ceder c.s. van vorige week (Kamerstukken II, 2024-202521 501-02 , nr 3122 aangenomen met 147 stemmen) roept de Kamer opnieuw de regering op niet meer te spreken van “de kwestie van de Armeense genocide”, maar van de Armeense genocide.

 

De vorige motie van die strekking (van 2023), was binnen het (nieuwe) Kabinet nog in beraad. Toegezegd is nu dat het Kabinet voor het meireces met een standpunt komt.

 

In de petitie wordt ook steun gevraagd bij de realisering van de voorstellen van FAON voor versterking van genocide-educatie in het voortgezet onderwijs.

 

 

22 april 2025 herdenking 110 jaar Armeense Genocide

 

Wereldwijd vinden in april dit jaar herdenkingen plaats van voor 110 jaar Armeense genocide. Een Nederlandse bewindspersoon zal afreizen naar de Armeense hoofdstad Jerevan, om daar op 24 april de herdenking bij het genocide monument Tzitsernakaberd bij te wonen.

De Federatie Armeense Organisaties Nederland (FAON) organiseert de jaarlijkse herdenking van deze genocide met een herdenkingsavond op 22 april in Den Haag.

De herdenking wordt georganiseerd onder de auspiciën van de Ambassade van Armenië in Nederland.

De herdenking staat dit jaar in het thema van “jeugd en genocide educatie”.

Datum: 22 april 2025 om 19.30 uur (zaal open 19.00 uur)

Plaats: Deutsche Evangelische Kirche (Duitse Kerk)

Adres: Bleijenburg 5 – 2511 VC Den Haag

Sprekers:

• Ambassadeur van Armenië Z.E. de heer Viktor Biyagov

• Kamerlid Don Ceder (ChristenUnie)

• Documentairemaker Sinan Can

• Historicus Dirk Roodzant.

Het muzikale programma met o.a.:

• Sopraan Milena Beglaryan

• Het jeugdkoor van de Armeense Culturele Vereniging Abovian met een aantal solisten.

Tijdens de herdenking wordt aandacht besteed en worden plannen bekend gemaakt, om tegemoet te komen aan de noodzaak van genocide-onderwijs en de initiatieven die FAON hiervoor, in samenwerking met anderen onderneemt.

Արցախի բռնազավթված տարածքներում հայերը զրկված են Ծաղկազարդը, Զատիկի տոնը սեփական եկեղեցիներում նշելու հնարավորությունից

 Ombudsman of Culture of the Armenian Highlands

Հայկական լեռնաշխարհի մշակութային ժառանգության օմբուդսմեն Հովիկ Ավանեսով

----------------------------------------------------

Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին Սուրբ Հարության տոնին նախորդող կիրակի օրը նշում է Ծաղկազարդը՝ Քրիստոսի հաղթական մուտքը Երուսաղեմ։ Այս տոնը խորհրդանշում է Մեսիայի ճանաչումը և հավատով լցված բազմության կողմից Նրա փառավոր ընդունելությունը՝ վկայակոչելով դալար ճյուղեր ու «հալլելուիա» կոչեր։

Ծաղկազարդը հայ եկեղեցական տոնացույցում նաև մանուկների օրհնության օր է՝ ըստ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի տնօրինության։ Այս օրը Հայաստանյայց Առաքելական  եկեղեցիներում կատարվում է մանուկների օրհնության արարողություն՝ ի նշան այն հավատի և անմեղության, որ Քրիստոսը դիտում էր որպես Աստծո արքայության չափանիշ։

Ցավոք, այսօր Արցախի բռնազավթված տարածքներում հայերը զրկված են այս գեղեցիկ և հոգևոր տոնը սեփական եկեղեցիներում նշելու հնարավորությունից։ Ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցած հայկական եկեղեցիները մատնված են պղծման, ոչնչացման կամ օտարման վտանգին, իսկ արցախահայերն ինքնությունը պահպանելու այս կարևոր կրոնամշակութային արտահայտությունից նույնպես զրկված են։ Դա էլ բավական չէ, այս օրերին ադրբեջանական  պետությունը աշխարհի մեկ միլիարդ կաթոլիկների հոգևոր կենտրոնում` Վատիկանում կազմակերպել է պատմությունը խեղաթյուրող մի աննախադեպ քարոզչական միջոցառում, որտեղ Արցախի հայկական ժառանգությունը փորձում է մատուցել իբրև իրենց «քրիստոնյա նախնիների մշակույթ»։ Մինչդեռ պատմությունը չի ճանաչում «ադրբեջանական ժողովուրդ», որը վաղնջական ժամանակներում  քրիստոնեական մշակույթ ստեղծած լիներ, այլ տարածաշրջանում այդ  նորահայտ  ցեղին դեռ մինչև 20-րդ դարի 30-ական թվականները բոլոր աղբյուրները հիշատակում են որպես «կովկասյան թաթարներ»։ Սեփական ազգային ինքնություն չունեցած մի բարբարոս ցեղ աշխարհի առաջ պատմությունը ենթարկում է խեղաթյուրման։ Սա ևս մեկ դրսևորումն է Արցախի նկատմամբ իրականացվող մշակութային և հոգևոր ցեղասպանության։

Լուսանկարներում պատկերված է Ստեփանակերտի Սուրբ Աստվածամոր Հովանու մայր տաճարը, որը, ինչպես և Արցախի մյուս պատմամշակութային ժառանգությունը, գտնվում է վտանգի տակ։


Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու նոր խորհուրդը

 

ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցուց

Սիրելի եղբայրներ եւ քույրեր,

Ուրախությամբ ձեզ ենք ներկայացնում Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու նոր եկեղեցական խորհուրդը։ Հավատքով եւ նվիրվածությամբ պատրաստ ենք ծառայել հանուն մեր Հայ Առաքելական հավատքին։

Սրտանց հրավիրում ենք ձեզ միանալ մեզ՝ որպեսզի միասին ուժեղացնենք մեր եկեղեցին։ Միայն միասին կարող ենք զարգացնել մեր համայնքը, ոգեշնչել մեր երիտասարդությանը եւ խորացնել մեր հավատքը։ Ձեր ներկայությունը, նվիրումը եւ աջակցությունը անփոխարինելի են։

Եկեք միասին աղոթենք եւ կառուցենք մեր եկեղեցու ապագան։ Սիրով եւ միասնությամբ պահպանենք եւ հարստացնենք մեր հոգեւոր ժառանգությունը։

«Որտեղ որ երկու կամ երեք հոգի իմ անունով հավաքված լինեն, այնտեղ Ես եմ նրանց մեջ»։

(Մատթեոս 18:20)

Հարգանքներով,

Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու Ծխական խորհուրդ՝

Լևոն, Ալեքսանդրա, Վասգէն, Արմանդ, Նվարդ, Գրիգոր

Խաժակ Արքեպիսկոպոս Բարսամյանի օրհնությամբ

Surp Karapet- Armeens Apostolische Kerk Maastricht 

Armeense Stichting Ani 

ՆԻԴ.ՕՐԱԳՐԻ ԿՈՂՄԻՑ

Շնորհավորում ենք Մաստրիխտի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու նորանշանակ խորհրդին։ Մաղթում ենք աստվածահաճո ծառայություն՝ խաղաղություն ու համերաշխություն սփռելով համայնքի կյանքում։


https://niderlandakan.livejournal.com/640446.htm





Monday, 14 April 2025

Ուրախ Ծաղկազարդ Նայմեխենի ՎԱՆ դպրոցում


Ծաղկազարդը մեր եկեղեցու ամենաուշագրավ և գեղեցիկ տոներից է, որը նշանավորում է Քրիստոսի հաղթական մուտքը Երուսաղեմ։ Այդ օրը ժողովուրդը՝ մասնավորապես մանուկները, շնորհավորել են Հիսուսին՝ ձեռքին զեյթունի, արմավենու կամ ուռենիի ճյուղեր։ Հայ Առաքելական Եկեղեցու օրացույցում Ծաղկազարդը համարվում է նաև մանուկների օրհնության տոն, որը խոր իմաստ ունի՝ մաքրություն, նորոգություն, հույս ու հավատ։
Այս հոգևոր խորհրդով ապրելով՝ Նայմեխենի ՎԱՆ դպրոցի աշակերտները, ծնողներն ու ուսուցիչները միասին նշեցին այս գեղեցիկ տոնը՝ բաց դասի ձևաչափով արարողություն կազմակերպելով։ Միջոցառումը լի էր ջերմությամբ ու ստեղծարարությամբ։ Դասի ընթացքում երեխաները ներկայացրին արդեն սովորած տառերը՝ ամրապնդելով իրենց գիտելիքները, հանդես եկան գեղարվեստական ելույթներով, իսկ մայրիկների մասնակցությամբ կազմակերպվեց հագուստների մոդելավորման ու ցուցադրության յուրօրինակ հատված։
Միջոցառման գեղեցիկ հնչյունային շեշտադրումը ապահովեց համայնքից հատուկ հրավիրված քանոնահարուհի Ռուզաննա Խալաֆյանը, ով ոչ միայն ներկայացրեց ազգային գործիքի՝ քանոնի պատմությունն ու առանձնահատկությունները, այլև իր հրաշալի կատարումներով հաճույք պարգևեց թե՛ երեխաներին, թե՛ ներկաներին։
ՎԱՆ դպրոցը իր աշխատանքով ևս մեկ անգամ ապացուցեց, որ կրթությունը պետք է լինի ոչ միայն ուսուցանող, այլև հոգևոր արժեքներ ամրապնդող ու ստեղծարարություն խթանող միջավայր։
Շնորհակալություն բոլոր մասնակիցներին, և հատկապես՝ տիկին Ռուզաննա Խալաֆյանին՝ ջերմ ներդրման համար։ Ուրախ Ծաղկազարդ բոլորին։

Սվետա ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ









Saturday, 12 April 2025

ԱԼԻԿ ԱՍԱՏՐՅԱՆ. ՄԱՐԴ, ՈՐ ԾԱՌ ԷՐ, ԱՆՁՐԵՒ ԵՎ ԱՎԼՈՍ

 (էսսե)




Հեղինակ՝ Աննա Գիվարգիզյան,
«Ժամ» ամսագրի գլխավոր խմբագիր
Լինում է, չի լինում՝ մի տղա է լինում:
Լեռնաշխարհի կրծքին կպած գյուղի մի տղա։ Տան սպիտակ պատը նրա համար էկրան էր, հին դույլը՝ կինոթատրոնի կարմիր նստարան։ «Ռեժիսոր» բառը չգիտեր, բայց արդեն ռեժիսոր էր ուզում դառնալ։
Այսպես է սկսվում Ալիկ Ասատրյանի պատմությունը։ Մի մարդու, որ հասկացավ, թե ինչպես կարելի է աշխարհը հյուսել հիշողության կտորներից, պատահական բառերից ու անանուն գույներից։

I. ԿԻՆՈ, ՈՐ ՉԿԱՐ

Մանուկ ժամանակ նրան ասացին.
— Ֆիլմերը կինոմեխանիկը չի նկարահանում։
— Ո՞վ է նկարահանում։
— Ռեժիսորը։

«Ռեժիսոր» բառը մնաց օդում կախված՝ ինչպես չբացված գաղտնագիր։ Հետո գլխի ընկավ. ռեժիսորը երազների որսորդ է. կինոխցիկով երազներին բռնում ու շարժման մեջ է դնում:
Ամեն ինչ սկսվեց ծխախոտի դատարկ տուփից, որի մեջ օրական երեսուն կոպեկ էր հավաքում: Երկու ամիս դպրոցում սոված էր մնում, որ հավաքված գումարով կինոխցիկ գնի։ Ծխախոտի տուփը մայրը պատահաբար նետում է աղբարկղ: Երազանքը մնում է:


II. ԳՈՒՅՆԵՐ, ՈՐ ԼՈւՅՍ ՉԵՆ ՏԵՍԵԼ

Կարող էր պարզապես նկարիչ դառնալ։ Բայց «պարզապես» բառը նրա բառարանում չկար։
Նրա նկարները կենդանի էին։ Սիրտ ունեին։ Երբ ցուցասրահում նրանց կողքով անցնում էին ու չէին նայում՝ շատ էին նեղվում։ Գիշերը վրդովված ինչ-որ բաներ էին շշնջում մեկմեկու ականջին։
Նկարում էր ավազով, ցեմենտով, գաջով։
Փնտրում էր մի գույն, որ դեռ չէր ծնվել։ Երբեմն թվում էր՝ նկարներ չէր ստեղծում, այլ հնագետի պես կորուստները հողից հանում ու հերթով շարում էր:

III. ՖԻԼՄԵՐ, ՈՐՈՆՔ ՑՆՈՐՔ ԵՆ

Նրա կինոն պատմություն չէր պատմում։ Նրա կինոն արթուն ցնորք էր։ «Ավլոս»։ «Օլեո»։ «Հորսիա»։ Բառեր, որ հնչում էին ինչպես պաղատանք. խոսում էին, բայց չէին բացատրում։
Մի օր հանդիպեց մի ծեր կնոջ, որ երեք պատերազմ էր տեսել։ Անունը Հորսիա էր։ Նկարահանեց։ Ստացվեց ֆիլմ: Որովհետև երբեմն մարդու անունն արդեն կենսագրություն է։

IV. ԵՍ-Ը, ՈՐ ԴԵՆ ՊԵՏՔ Է ՆԵՏԵԼ

Ասում էր.
— Երբ իսկապես ոչ ոք ես, ամեն ինչ ես։
Քար ես:
Ջուր ես:
Ծառ ես:
Անձրև ես:

Մարդկանց մեծ մասը մեռնում է՝ իր «ես»-ն աղբարկղ չնետած։ Նա նետեց։
Հիմա նրա նկարներն ամենուր գոռում են. «Ես գլուխգործոց եմ»։ Իսկ նա ծիծաղում է։ Որովհետև գիտի՝ ճիշտ են ասում:

V. ԱՐՎԵՍՏ, ՈՐ ՍԱՀՄԱՆ ՉՈՒՆԻ

Քսան տարի Նիդերլանդներում նկարչություն էր սովորեցնում նրանց, ում «ոչ այս աշխարհից» էին ասում։ Գիտեր, որ սյուրռեալիզմն ու դադաիզմը նրանց աչքերից է ծնվել։
— Երբ արվեստի բարեփոխումների մասին է խոսքը, հոգեկան հիվանդների աշխատանքները ավելի կարևոր են, քան աշխարհի բոլոր պատկերասրահների կտավները,— ասել է Պաուլ Կլեեն։
Ալիկ Ասատրյանը լուռ լսել ու գլխով է արել։

VI. ԳՈՐԳ, ՈՐ ՀԱՎԵՐԺ ՀՅՈՒՍՎՈՒՄ Է

Հավատում է, որ արվեստը գորգ է, ուր յուրաքանչյուր թել ինչ-որ մեկի կյանքն է։ Ապագայի նկարիչները հերթով իրենց հանգույցները կավելացնեն։ Բայց կարևոր է միշտ հիշել, թե ինչպես են հյուսվել առաջինները։

VII. ԽՐԱՏ

— Մի ձգտիր հայտնի դառնալ։ Արվեստը դրա հետ կապը չունի:

Եղիր քար:
Եղիր ջուր:
Եղիր ծառ:
Եղիր անձրև:
Զարմացրու ինքդ քեզ:

ՎԵՐՋԱԲԱՆԻ ՓՈԽԱՐԵՆ

Եթե երբևէ հանդիպեք ինչ-որ ֆիլմի, ուր հերոսներ չկան, բայց կա հոգի, եթե նայեք ինչ-որ կտավի ու զգաք, որ նա էլ ձեզ է նայում, ուրեմն Ալիկ Ասատրյանի աշխատանքն է։
Մարդու, որ մի օր կինոմեխանիկին հարցրեց.
— Կսովորեցնե՞ս կինո նկարահանել։
Ու պատասխան չստացավ։
Փոխարենը ստացավ մի ողջ Տիեզերք:



















Friday, 11 April 2025

ՀՈԼԱՆԴԱՑԻ ԼՐՏԵՍՈՒՀԻՆ

Մատա Հարիի արձանը Նիդերլանդների Լեուվարդեն քաղաքում

Մատա Հարի՝ Առեղծվածային Լրտես կամ Քաղաքական Նոխազ

Մատա Հարին (իսկական անունը՝ Մարգարետտա Գերթրուդա Զելլե) ծնվել է Նիդերլանդների Լեուվարդեն քաղաքում: համարվում է պատմության ամենահայտնի լրտեսական կերպարներից մեկը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նրա անունը կապվեց Գերմանիայի օգտին լրտեսության հետ, ինչը հանգեցրեց նրա ձերբակալմանը, դատապարտմանը և մահապատժին։ Սակայն մինչ օրս նրա իրական դերը մնում է քննարկման առարկա։

Ճանապարհ դեպի լրտեսական աշխարհ

Մատա Հարին սկզբում հայտնի էր որպես էկզոտիկ պարուհի, ով 20-րդ դարի սկզբին ելույթ էր ունենում Փարիզում, Բեռլինում և այլ եվրոպական քաղաքներում։ Նրա պարերն ու հմայքը նրան դարձրել էին ազդեցիկ մարդկանց սիրելին, ներառյալ բարձրաստիճան զինվորականներին ու քաղաքական գործիչներին։
Երբ սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը (1914-1918), Եվրոպան բաժանվեց հակամարտող ճամբարների․ Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը (Եռյակ դաշինքը) պատերազմում էին Գերմանիայի, Ավստրո-Հունգարիայի և Օսմանյան կայսրության (Կենտրոնական տերությունները) դեմ։ Այս պայմաններում Մատա Հարին հեշտությամբ կարող էր հայտնվել լրտեսական աշխարհում՝ շնորհիվ իր կապերի։

Լրտեսության մեղադրանքները

Համաձայն Ֆրանսիայի գաղտնի ծառայության, Մատա Հարին աշխատում էր Գերմանիայի օգտին։ Նրանք պնդում էին, որ նա հայտնի էր որպես «H-21» ծածկանունով լրտես։
1916 թվականին, երբ նա փորձում էր հատել սահմանը, բրիտանական հետախուզությունը՝ «MI5»-ը, նրան ձերբակալեց։ Չնայած նրան չկարողացան մեղադրանք ներկայացնել, Ֆրանսիայի իշխանությունները նրան դիտարկում էին որպես գերմանացի գործակալ։
1917 թվականին ֆրանսիական գաղտնի ծառայությունը հայտարարեց, որ որսացել է գերմանական հաղորդագրություններ, որտեղ նշվում էր «H-21» լրտեսը, ով արժեքավոր տեղեկություններ է փոխանցում Գերմանիային։ Այս հաղորդագրությունները, ըստ հետաքննության, վերաբերում էին Մատա Հարիին։
1917 թվականի հուլիսի 24-ին Փարիզում սկսվեց նրա դատավարությունը։ Չնայած հստակ ապացույցների պակասին՝ նրան մեղավոր ճանաչեցին։ Գլխավոր մեղադրանքները` Նա իբր փոխանցել էր ֆրանսիական և բրիտանական զորքերի տեղաշարժի մասին տեղեկություններ Գերմանիային, կասկածում էին, որ նա երկակի գործակալ էր և կարող էր աշխատել միաժամանակ ինչպես Ֆրանսիայի, այնպես էլ Գերմանիայի համար։ Նրա բազմաթիվ սիրային կապերն ու շքեղ կյանքը ավելի կասկածելի էին դարձնում նրան։

Մահապատիժ

1917 թվականի հոկտեմբերի 15-ի առավոտյան Մատա Հարին գնդակահարվեց Ֆրանսիայի Վենսեն ամրոցում։ Ըստ լեգենդի, նա ժպտալով նայեց իր մահվան ջոկատին և հրաժարվեց աչքերը կապել։ Մատա Հարին՝ լրտես, թե՞ զոհ: Տարիներ անց պատմաբանները սկսեցին կասկածի տակ առնել դատավարության արդարությունը։ Շատերը կարծում են, որ Մատա Հարին իրականում չէր հանդիսանում լուրջ լրտես, այլ պարզապես քավության նոխազ, որին Ֆրանսիան օգտագործեց, որպեսզի արդարացնի ռազմական անհաջողությունները։
1917 թվականին, երբ պատերազմը վատ էր ընթանում Ֆրանսիայի համար, իշխանություններին անհրաժեշտ էր հանրությանը ցույց տալ, որ ներքին թշնամիների դեմ պայքար է տարվում։ Այդ համատեքստում Մատա Հարին դարձավ իդեալական մեղադրյալ։
Չնայած նրան, որ Մատա Հարին մահապատժի ենթարկվեց որպես լրտես, նրա իրական գործունեությունը առեղծված է մնում մինչև այսօր։ Ոմանք նրան համարում են փայլուն գործակալ, մյուսներն ընդամենը զոհ, ով հայտնվեց մեծ քաղաքական խաղերի կենտրոնում։
Մատա Հարին դարձավ լրտեսական պատմությունների խորհրդանիշ՝ նրա մասին գրվեցին բազմաթիվ գրքեր, նկարահանվեցին ֆիլմեր։