The Netherlands Diary/Նիդ.օրագիր

The Netherlands Diary/Նիդ.օրագիր
The Netherlands Diary

Wednesday 31 October 2018

Նիդերլանդներ` նոր նշանակման վայրում է դեսպան Տիգրան Բալայանը




ՀՀ նախագահի հրամանագրով Նիդերլանդների Թագավորությունում իր նշանակման վայր` Հաագա է ժամանել ՀՀ նորանշանակ դեսպան Տիգրան Բալայանը: Այս առնչությամբ Նա իր ֆեյսբուքյան էջում  հետևյալն է գրել. «Բազմաթիվ ծրագրերով ու երկողմ հարաբերությունների զարգացմանն ուղղված գաղափարներով ժամանեցի նստավայր երկիր»։






Նորանշանակ դեսպանի առաջին անհրաժեշտ գնումը Նիդերլանդներում հեծանիվն է եղել: Իրոք Հաագայում հեծանիվով շրջագայելը տրանսպորտային խցանումների ֆոնին անհրաժեշտ պայման է: Հեծանիվից են օգտվում Նիդերլանդների գրեթե բոլոր նախարարները և անձամբ Նիդերլանդների թագավոր Վիլեմ Ալեքսանդրը:




 Տիգրան Բալայանը նաև շնորհակալություն է հայտնել Հաագայում աշխատած նախկին դեսպաններին.

«Շնորհակալություն դեսպաններ Ձյունիկ Աղաջանյանին և Գարեգին Մելքոնյանին օրինակելի տեսքով և անհրաժեշտ սարքավորումներով ու պարագաներով Դեսպանատան և Դեսպանի կեցավայրը հանձնելու համար։ Հատուկ շնորհակալություն դեսպանության խորհրդական Վարազդատ Պահլավունուն` ջերմ ընդունելության և օգտակար խորհուրդների համար»։

 Այսօր` հոկտեմբերի 31-ին, պարզ դարձավ, որ  Նիդերլանդներում ՀՀ նորանշանակ դեսպան Տիգրան Բալայանն իր հավատարմագրերի պատճեն է հանձնել Նիդերլանդների արտգործնախարարության Արարողակարգի ղեկավար տիկին Պասկալ Խրոտենհաուզին։ Այդ մասին հայտնում է ԱԳ նախարարության կայքը:



Ողջունելով և շնորհավորելով Հայաստանի նորանշանակ դեսպանին՝ տիկին Խրոտենհաուզը համոզմունք հայտնեց, որ նա իր կարևոր ներդրումը կունենա երկկողմ հարաբերությունների առավել զարգացման գործում։

Շնորհակալություն հայտնելով բարեմաղթանքների համար՝ դեսպան Բալայանը նշեց, որ 11 տարվա ընդմիջումից հետո ուրախ է վերադառնալ Նիդերլանդներ՝ իր նպաստը բերելու դարերի հարուստ պատմություն ունեցող հայ-հոլանդական արդյունավետ փոխգործակցության ընդլայնմանը։

Հանդիպման ընթացքում հոլանդացի պաշտոնյան ներկայացրեց Նիդերլանդների Թագավոր Վիլլեմ-Ալեքսանդրին դեսպան Բալայանի հավատարմագրերի հանձնման արարողակարգը։

Զրուցակիցները քննարկեցին նաև Հաագայում հավատարմագրված դիվանագիտական կորպուսի գործունեությանն առնչվող հարցեր։


Առաջիկա  Շաբաթ-կիրակի օրերը դեսպան Տիգրան Բալայանը նախատեսում է շրջել Նիդերլանդներով, ծանոթանալ երկրով մեկ սփռված հայկական համայնքներին։


Դեսպանության կայքում հրապարակված է Նիդերլանդների Թագավորությունում Հայաստանի Հանրապետության նորանշանակ դեսպան Տիգրան Բալայանի կենսագրականը:

Բարի երթ ենք մաղթում հարգարժան դեսպանին, նոր ու պատասխանատու այս աշխատանքում` ի նպաստ Հայաստանի Հանրապետության զարգացման ու ամրապնդման:






Տիգրան Բալայան



Նիդերլանդների Թագավորությունում

Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ եւ լիազոր դեսպան

Ծնվել է 1977թ. հոկտեմբերի 29-ին, Երևանում։

Կրթությունը

1994-1999թթ. - ԵՊՀ Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ, պատմաբանի և միջազգային հարաբերությունների մասնագետի որակավորում

1999-2002թթ. - ԵՊՀ Միջազգային հարաբերությունների և դիվանագիտության ամբիոնի ասպիրանտուրա, պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ Ատենախոսության թեման՝ «Ղարաբաղյան խնդիրը և միջազգային դիվանագիտությունը 1991-1994թթ.»։

2000-2002թթ. - ՌԴ ԱԳՆ Դիվանագիտական ակադեմիայի Միջազգային հարաբերություններ ֆակուլտետ։

ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆԸ

1997-2000 թթ. - Հայաստանում ԼՂՀ մշտական ներկայացուցչություն, մշտական ներկայացուցչի օգնական

2000-2002թթ. - ՌԴ-ում ՀՀ դեսպանություն, Քաղաքական բաժնի ղեկավարի օգնական

2002-2003թթ. - ՀՀ ԱԳՆ Տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչություն, կցորդ

2002-2004 թթ. դասավանդել է Հայ-ռուսական (սլավոնական) համալսարանում։

2003-2004 թթ. - ՀՀ ԱԳՆ Սպառազինությունների վերահսկման և միջազգային անվտանգության վարչության ՆԱՏՕ-ի բաժին, կցորդ

2004-2007 թթ. - Բելգիայի Թագավորությունում, Նիդերլանդների Թագավորությունում և Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսությունում ՀՀ դեսպանություն, երրորդ, ապա երկրորդ քարտուղար

2007-2008 թթ. - ՀՀ ԱԳՆ Մամուլի և տեղեկատվության վարչության Լրատվամիջոցների հետ կապի բաժնի վարիչի պաշտոնակատար

2007-2018 թթ. - դասավանդել է ԵՊՀ Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետում, 2013թ. շնորհվել է դոցենտի գիտական կոչում։

2008-2010 թթ. - ՀՀ ԱԳՆ Մամուլի և տեղեկատվության վարչության պետի, ինչպես նաև մամուլի քարտուղարի պարտականությունները կատարող

2010-2018 թթ. - ՀՀ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ

2016-2018 թթ. - ՀՀ ԱԳՆ Լրատվության և հանրային դիվանագիտության վարչության պետի պաշտոնակատար

2018թ. հոկտեմբերից - Նիդերլանդների Թագավորությունում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան, Քիմիական զենքի արգելման կազմակերպությունում ՀՀ մշտական ներկայացուցիչ։

Հեղինակել է մեկ տասնյակից ավելի գիտական հոդվածների, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը և միջազգային դիվանագիտությունը, 1991-1994 թթ. մենագրության, «Բազմակողմ Դիվանագիտություն» և «Արտաքին քաղաքական տեղեկատվական ապահովումը» դասախոսությունների ժողովածուներ։

Հայաստանի պատվիրակությունների կազմում մասնակցել է բազմաթիվ գագաթաժողովների և համաժողովների։

Դիվանագիտական աստիճանը

Արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար

Պարգևներ

«Մխիթար Գոշ» մեդալ

Արցախի Հանրապետության «Երախտագիտություն» մեդալ

ՀՀ Նախագահի, Ազգային ժողովի, վարչապետի և ԱԳ նախարարի շնորհակալագրեր

«Ջոն Կիրակոսյան» հուշամեդալ

ԼՂՀ ԱԳՆ 20-ամյակի հուշամեդալ

ՀՀ ԱԳՆ Պատվո մեդալ

ՀՀ ՊՆ «Վազգեն Սարգսյան» մեդալ

Օտար լեզուների իմացություն

Տիրապետում է ռուսերեն, անգլերեն և ֆրանսերեն։

Ընտանեկան կարգավիճակը

Ամուսնացած է, ունի դուստր և որդի։

Monday 29 October 2018

Համեստ կյանքով ապրող Սահակաշվիլին ու նրա ամառանոցի սառնարանը

 Համեստ կյանքով ապրող Սահակաշվիլին ու նրա ամառանոցի սառնարանը
Վրաստանի նախկին նախագահ և Օդեսայի նախկին նահանգապետ Միխայիլ Սաակաշվիլին «1+1» հեռուստաալիքի «Ուկրաինական սենսացիաներ» հաղորդման ժամանակ ցույց է տվել, թե ինչպես է ապրում Ամստերդամում և պատմել է մոր կողմից օգնություն ստանալու մասին, գրում է НТВ-ն։
Ուկրաինայի իշխանությունները Սաակաշվիլիին արտաքսել էին Լեհաստան, ապա քաղաքական գործիչը մեկնել է Նիդերլանդներ, որտեղ ԵՄ-ում ապրելու և աշխատելու իրավունք է ստացել։
Սաակաշվիլին խոստովանել է, որ շքեղ կյանքով չի ապրում։ Ինչպես հայտնել է քաղաքական գործիչը, Նիդերլանդներում կոմունալ բնակարանի համար նա ամսական վճարում է 300-350 եվրո։ Տան մաքրության հետ այդ գումարը հասնում է 400 եվրոյի։ Ավտոմեքենան նա փոխարինել է հեծանիվով, գործնական կոստյումների փոխարեն ջինսեր է հագնում։
Միխայիլ Սաակաշվիլին խոստովանել է, որ երբեմն իրեն ֆինանսապես օգնում է մայրը՝ Գիուլի Ալասանիան, որը թուրքագետ է, պատմական գիտությունների դոկտոր։
«Մայրս բավականաչափ գումար է աշխատում իրեն պահելու, Վրաստանում ապրող կնոջս և որդուս ու երբեմն նույնիսկ մի փոքր էլ ինձ օգնելու համար»,–նշել է նա:

Այս ասածների մեջ ճշմարտություն կա: Հիշեցինք մի դիպված, որ տեղի է ունեցել դեռ Սահակաշվիլու վերջին նախագահական տարիներին:
Սահակաշվիլու կնոջը, որդուն ու աներոջը տարիներ առաջ հանդիպել է Նիդերլանդակն օրագրի Ձեր թղթակիցը` Retranchement գյուղում:
Սա փոքրիկ գյուղ է նիդերլանդական Զելանդի մարզում, հարակից է Բելգիայի սահմանին, Օստբուրգ քաղաքից 9 կմ հյուսիս արևմուտք` Սլուիսի քաղաքապետարանի տարածքում: Այստեղ ամառվա մի օրը, ինչպես բնորոշ է Նիդերլանդներին, տնային ապրանքների վաճառք է կազմակերպվում: Եվ ահա այդ օրը տեսանք Սանդրային` Սահակաշվիլու կնոջը:
Նա վարժ կերպով ցատկեց հեծանիվին և շարժվեց տոնավաճառով, իսկ մենք մոտեցանք այն ապրանքներին, որ վաճառվում է: Աչքի զարնեց Siemens մակնիշի ոչ մեծ սառնարանը:
Վաճառվող ապրանքների կողքին կանգնած էր Սահակաշվիլու աները և որդիներից ավագը: Նա էլ սառնարանի համար պահանջեց 75 Եվրո: Սակարկեցինք, որ 50-ով վերցնենք: Ասաց` սպասեք Սանդրան հիմա կվերադառնա ու կորոշի: Մինչ Սանդրան կվերադառնար Սահակաշվիլուն վերաբերող հարցեր ուղղեցինք.
-Չէ, մեր Միշան ուրիշ է, շատ մաքուր է աշխատում` ոչ Ալիևի և ոչ էլ Քոչարյանի նման չէ: Հիմա էլ, երբ պաշտոնը թողնի դատարկ գրպաններով է ման գալու:
Առաջ տարին մեկ գալիս էին այս գյուղ ու հանգստանում, հիմա էլ չեն ուզում գալ ու իրենց բոլոր ապրանքներն են վաճառքի հանել:
Քիչ հետո հեծանիվով վերադառնում է Վրաստանի առաջին տիկինը: Իմանում է, որ սառնարանն ուզում ենք գնել: Անմիջապես համաձայնվում է իմ առաջարկած գնին: Ասում է, որ սառնարանը երկու անգամ է արձակուրդներին իրենց ծառայել: Սանդրան հաճելի ու անկեղծ զրուցակից էր: Գոհ էր, որ վերջապես առանց թիկնապահների էր և ազատ քայլում ու հեծանիվ էր վարում: Հայաստանի մասին բավական գիտեր ու հավանում էր հայերին: Ծնողներն ապրում էին տարածքի ամենամեծ` Տեռնեուզեն քաղաքում, իսկ այստեղ` Retranchement-ի իրենց ամառանոց հաճախում են երբեմն:
Գնելով սառնարանը` նրա հոր հետ փոխանակեցինք հասցեներ: Նա խոստացավ հյուր հրավիրել, իսկ ես նրան պատվել անուշաբույր խորովածով ու գինով: Այդ օրվանից շատ ջրեր են հոսել:
Գիտե´ք, երբեմն ցանկություններն ու հնարավորությունները չեն համընկնում: Ներկայումս Սահակաշվիլու ամառանոցի սառնարանը ծառայում է մի չունևոր ընտանիքի, իսկ նրա աներոջ հետ հանդիպել ու խորոված ուտելը, այդպես էլ չի ստացվել, ինչպես, որ չի ստացվել շատ բան Սահակաշվիլու մոտ:
Պատմությունը ցույց տվեց, որ Սահակաշվիլին իր ժողովրդի առջև ազնիվ քաղաքական գործիչ էր: Վրաստանում ամբողջովին արմատախիլ արվեց կոռուպցիան ու կաշառակերությունը, սակայն դեպքերը զարգացան այնպես, որ նա հալածված մնաց իր երկրում:

Ըստ НТВ-ի և մեր լրատվության պատրաստեց` Hay Azian

Sunday 28 October 2018

Ուղեղը չի սիրում ճարպ,ծխախոտ,ալկոհոլ,բայց նրան դուր է գալիս…Նյարդաբանը այն մասին,թե խելացի մարդիկ ինչպես պետք է ապրեն





Ուղեղի համար դժվար է,երբ Դուք լավ չեք նախաճաշում,ավտոմեքենա եք վարում և միաժամանակ խոսում եք հեռախոսով,ծխում եք,ալկոհոլ եք օգտագործում և միշտ սթրեսային իրավիճակներում եք գտնվում: Մենք միշտ լարում ենք ուղեղը,սակայն փոխարենը ոչինչ չենք տալիս նրան: Վլադ Սիուրեան փորձառու բժշիկ է ,ով արդեն 10 տարի է Ռումինիայում Baghdasar-Arseni շտապօգնության հիվանդանոցի տնօրենն է:Նյարդաբանը արդեն 23.000 -ից ավելի վիրահատություններ է կատարել ուղեղի վրա:Նրա ամենափոքր հիվանդը 2 օրեկան էր: Նա նշում է,որ եթե Դուք ամբողջ օրը հեռախոսի կամ համակարգչի մեջ եք,ապա պետք չէ սպասել,որ ուղեղը Ձեզ շնորհակալություն կհայտնի դրա համար: Առողջ ուղեղ ունենալու համար առաջին քյալերը շատ հեշտ են և հասանելի բոլորին:Պետք է շուտ արթնանալ,տարրական մարզանք կատարել,խմել 2 բաժակ սենյակային ջերմաստիճանի ջուր: Առավոտյան պետք է արթնանալ որքան հնարավոր է շուտ,բացել պատուհանը և մաքուր օդ շնչել: Պարտադիր հիշել 2 բաժակ ջրի մասին: Քնի ժամանակ ուղեղն արթուն է մնում,որպեսզի պահպանի օրգանների բնականոն աշխատանքը: Բացի դրանից ուղեղը նաև այլ գործողություն է կատարում: Եթե մարդ քնում է ինչ-որ հարցի մասին մտածելով,ապա առավոտյան արթնանում է դրա պատասխանով:Մոռացեք անքուն գիշերների մասին,քունը ավելի լավ կօգնի գտնել հարցի պատասխանը: Ուղեղը չի սիրում ծխախոտ,ճարպ,ալկոհոլ,բայց սիրում է մուգ շոկոլադ:
Ծխախոտը ուղեղի վրա ունենում է շատ վատ ազդեցություն,նույն ազդեցությունը,ինչ սրտի վրա: Նախաճաշը պետք է լինի հանգիստ:Չի կարելի նախաճաշել ճանապարհին,կամ ոտքի վրա: Ուղեղը չի սիրում ճարպ և միս:Նյարդաբանը նշումէ,որ եթե անգամ սիրում եք միս ուտել,ապա մի խնայեք և գնեք լավը: Միսը ուղեղին ոչ մի օգուտ չի տալիս,բայց առողջարար հատկություններ ունի մարմնի համար: Աշխատեք օգտագործել քիչ կալորիականություն ունեցող միս`հնդկահավ կամ ձուկ:Ուղեղը ո’չ միս է սիրում ո’չ աղ:Պետք չէ չարաշահել այս մթերքները: Ինչ վերաբերում է քաղցրավենիքներին,ապա նշենք,որ ոչ բոլորն են օգտագակար, հատկապես, եթե շաքարի քանակը շատ է: Մուգ բնական շոկոլադ,տաք բնական կակաո,մեղր.հենց սա է անհրաժեշտ Ձեր ուղեղին: Ճաշը պետք է չափավոր լինի:Չի կարելի ծանրաբեռնել ստամոքսը:Նախընտրությունը տվեք սովորական ջրին: Ուղեղի առավելագույն ակտիվ ժամանակահատվածը 10.00-12.00 և 16.00-18.00 է:Եթե ուղեղը հոգնում է,կարող եք սուրճ խմել: Ուղեղի լավագույն ընկերը ժպիտն է:Շատ կարևոր է կարողանալ ուրախանալ անգամ ցանկացած մանրուքից: Պետք է մարզել հիշողությունը Մոռացկոտությունը առաջանում է ոչ միայն մեծահասակների մոտ,այլև երիտասարնդերի մոտ: Ալցհեյմերի հիվանդությունից խուսափելու համար պետք է մարզել ուղեղը: Ուղեղի մարզումները,մարդկանց հետ շբումը շատ կարևոր են ուղեղի համար: Զբոսնեք, ճամփորդեք,նոր բաներ սովորեք,նոր ֆիլմեր նայեք,նոր գրքեր կարդացեք,տարբեր գլուխկոտրուկներ լուծեք: Ուղեղի համար շատ կարևոր են շարժումները:Եթե մենք շարժվում ենք,ուրեմն ողջ ենք:3 կարևոր բաներն են խոսքը,գրությունը,շարժը:Օրինակ պարը կանխում է ալցհեյմերի հիվանդության զարգացումը: Լավ գիշերային քունը պետք է տևի 6 ժամ:ԱՅն մաքրում է ուղեղը աղբից: Քնելուց 2 ժամ առաջ անջատեք հեռուստացույցը,մի կողմ դրեք հեռախոսը:Ավելի լավ է գիրք կարդաք քնելուց առաջ:Այն կտրամադրի Ձեզ լավ հանգստի: Եթե Դուք հետևեք այս խորհուրդներին,ապա շատ շուտով դրական փոփոխություններ կզգաք: Նյութը հրապարակման պատրաստեց Haytimes.ru ֊ն


Thursday 25 October 2018

Լեզվի կոմիտեի կարևոր հրապարակումներից մեկը


2018թ. hունիս ամսից ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության լեզվի պետական տեսչությունը վերակազմավորվեց, և նույն նախարարության կազմում ստեղծվեց Լեզվի կոմիտեն: Կոմիտեի նախագահ նշանակվեց անվանի լեզվաբան Դավիթ Գյուրջինյանը, որը նոր ոճով  նախաձեռնեց այս կարևորագույն ոլորտի աշխատանքը: Կարճ ժամանակում արմատապես փոխվեց կոլեկտիվի աշխատելաոճը․ վարչական վերահսկողությունն այլևս անցյալում է: Այժմ մեծ ուշադրություն է դարձվում լեզվաքարոզչությանը: Այս առումով ծավալուն և արդյունավետ աշխատանք են կատարում Լեզվի կոմիտեի աշխատակիցները, ովքեր ստեղծել ու վարում են կոմիտեի ֆեյսբուքյան էջը։ Կոմիտեն սերտ կապեր է հաստատել ԶԼՄ-ների, այդ թվում` սփյուռքի լրատվամիջոցների հետ: Հենց մամուլի միջոցներով էլ նա իր խոսքը հասցնում է հայախոս զանգվածներին: Մեր ընթերցողների ուշադրությանն ենք ներկայացնում Լեզվի կոմիտեի կարևոր հրապարակումներից մեկը.

 Ո՞ր, թե՞ ով... 



Հայ ժամանակակից գրականությունից քաղված այս մի քանի օրինակները ցույց են տալիս հայերենում հատուկ եւ հասարակ գոյականներին կապակցվող որ հարաբերական դերանվան գործածության ձեւավորված ավանդույթը։
Լեւոնը, որ կանգնած էր զրուցողների ուրիշ խմբի մեջ, հարցրեց. «Ի՞նչ է, արդեն սկսեց գլխին զոռ տալ» (Հրանտ Մաթեւոսյան)։
Միակ մարդը, որ լուրջ չէր ընդունում այդ ամբողջը եւ գիտեր իսկականի արժեքը, ես էի (Աղասի Այվազյան)։
Բեմին ամենից մոտիկ նստած էին երեխաները, որոնք շատ քիչ բանից են արդեն զարմանում (Վարդգես Պետրոսյան)։
Դա այն Գասպարն էր, որ անցյալ տարի նամակով հայտնել էր Պավելի մահվան լուրը (Զորայր Խալափյան)։
Ռեկտորի կինը, որի կրծքին կարմրագույն վարդ էր ամրացված, Դանիելին ասաց, որ դա պատերազմող մի զինվոր էր ուղարկել խրամատներից (Լեւոն Խեչոյան)։
Այլեւս չէր ուզում նեղություն պատճառել ազգականներին, որոնց տանը առանց իրեն էլ նեղվածք էր (Վահագն Գրիգորյան)։
Այս նախադասությունների որ, որի, որոնք, որոնց հարաբերականների փոխարեն շատերն այժմ ով, ում, ովքեր են գործածում, եւ դա օրեցօր ավելի ու ավելի է տարածվում։
Հորդորակի նպատակն է անդրադառնալ վերջին տարիներին հայերենում (մամուլի, հեռուստատեսության եւ ռադիոյի լեզվում, պաշտոնյաների խոսքում) խիստ տարածված այդ անհարազատ իրողությանը եւ վերացնել այն։

Կանոնը գրական հայերենում

Որոշիչ երկրորդական նախադասությունները լրացնում են գլխավոր նախադասության գոյականով արտահայտված անդամին՝ ցույց տալով դրա որեւէ հատկանիշ՝ որակական, քանակական, ժամանակային, տարածական եւ այլն։ Երկրորդական նախադասությունը գլխավոր նախադասությանը կարող է կապակցվել հարաբերականներով՝ որ(ը), ինչպիսի, որպիսի, ինչ, որքան, ինչքան, երբ, որտեղ, ուր, ինչպես, ով եւ որ, թե շաղկապներով։ Սրանցից ավելի հաճախ կիրառվում է որ հարաբերականը։ Օրինակ՝ «Երեկ պատահաբար տեսա այն տղային, որի հետ դու էիր ծանոթացրել»։
Վերջին տարիներին տարածվել է որոշիչ երկրորդական նախադասությունը գլխավոր նախադասությանը որ-ի փոխարեն ով-ով կապակցելը հատկապես այն դեպքերում, երբ երկրորդական նախադասությունը լրացնում է անձ ցույց տվող գոյականի։ Բերենք մի քանի օրինակ՝
Եկել էր նաեւ Բելգիայի վարչապետը, ով առաջին անգամ էր այցելում Ծիծեռնակաբերդ։
Մենք մարդիկ ենք, ովքեր ավելի քան տասը տարի փողոցում ծեծվել են։
Սուբելիանին այն պաշտոնյան է, ում ամիսներ առաջ Վրաստանի իշխանությունները կալանավորեցին՝ երկու անչափահասների սպանության գործով սկսած զանգվածային ցույցերը հանդարտեցնելու համար։
Այս գործածությունն արդեն այնքան է տարածվել, որ ով հարաբերականի միջոցով երկրորդական նախադասությունը սկսել են կապակցել անգամ այն գլխավոր նախադասությունների հետ, որոնց լրացյալ գոյականն անձ չէ, օրինակ՝ «Հայտնի է առաջին թիմը, ով նվաճել է ԱԱ 2018թ. եզրափակչի ուղեգիր», «Դուք կիմանաք թե՛ նոր անունները, թե՛ հին անունները, ովքեր մնալու են», «Ի դեպ, Չուգասզյանն այդպիսի ուժեր է համարում Հանրապետականին, Բարգավաճ Հայաստանին եւ Դաշնակցությանը, ովքեր կողմ քվեարկեցին ԱԺ-ի կանոնակարգ օրենքի հայտնի փոփոխությանը» եւ այլն։
Քանի որ որոշիչ երկրորդական նախադասությունը գլխավորին որ-ի փոխարեն ով-ով կապակցելու դեպքերը գերակշռում են այն դեպքերում, երբ լրացյալը անձ ցույց տվող գոյական է, կարծում ենք՝ 
նման եղանակով կապակցելու պատճառը հենց անձի առումը շեշտելն է. որ-ը ով-ով փոխարինած մարդիկ հավանաբար կարծում են, որ սխալ է անձի դեպքում որ գրելը, այնինչ պետք է ասել, որ որոշիչ երկրորդական նախադասությունը գլխավորին կապակցելիս անձի եւ իրի առման տարբերակումը չի գործում, հետեւաբար կարիք չկա նման տարբերակում մտցնելու եւ ըստ այդմ կապակցման միջոցը փոխելու։

Ինչո՞ւ որ. ինչպե՞ս կողմնորոշվել

Ինչպես արդեն նշեցինք, ով-ի եւ որ-ի կիրառության հիմնական խնդիրն առաջանում է որոշիչ երկրորդական նախադասության դեպքում։ Քանի որ որոշիչ երկրորդական նախադասությունը ցույց է տալիս իր լրացյալի որեւէ հատկանիշ, տրամաբանական է, որ պիտի պատասխանի հիմնականում ո՞ր, երբեմն էլ՝ ինչպիսի՞ հարցերին։ Հասկանալու համար՝ ճիշտ է գործածել ո՞ր, թե՞ ով հարաբերականը, կարելի է ընդամենը հարց տալ որոշիչ երկրորդական նախադասությանը։ Եթե այն պատասխանի ո՞ր հարցին, պետք է կիրառել որ հարաբերականը, իսկ եթե ո՞վ, ո՞ւմ հարցերին, ապա՝ համապատասխան դերանունները։
Այս տրամաբանությամբ դիտարկենք վերը բերված նախադասությունները։ Այսպես՝
Եկել էր նաեւ Բելգիայի վարչապետը, ով առաջին անգամ էր այցելում Ծիծեռնակաբերդ։
Երկրորդական նախադասությունը (ով առաջին անգամ էր այցելում Ծիծեռնակաբերդ) լրացնում է վարչապետը գոյականին։ Հարց տանք. եկել էր նաեւ Բելգիայի ո՞ր վարչապետը։ Ոչ մի կերպ չենք կարող հարցնել՝ եկել էր նաեւ Բելգիայի ո՞վ վարչապետը։ Ինչպես տեսանք, երկրորդական նախադասությունը չի պատասխանում ո՞վ հարցին, հետեւաբար սխալ է այն գլխավորին ով-ով կապակցելը։
Դիտարկենք մյուս օրինակը, որում երկրորդական նախադասությունը գլխավորին կապակցվում է ով-ի հոգնակի թվով՝ ովքեր հարաբերականով։
Մենք մարդիկ ենք, ովքեր ավելի քան տասը տարի փողոցում ծեծվել են։
Երկրորդական նախադասությունը՝ «ովքեր ավելի քան տասը տարի փողոցում ծեծվել են», լրացնում է մարդիկ գոյականին։ Հարց տանք. մենք ո՞ր մարդիկ ենք. չենք հարցնի՝ մենք ո՞վ մարդիկ ենք։ Պատասխանը կլինի. «Մենք մարդիկ ենք, որոնք ավելի քան տասը տարի փողոցում ծեծվել են», իսկ նախադասությունը փոխակերպելու դեպքում՝ «Մենք ավելի քան տասը տարի փողոցում ծեծված մարդիկ ենք»։
Հաջորդ օրինակում որոշիչ երկրորդական նախադասությունը գլխավորին կապակցվում է ով-ի հոլովված տարբերակով՝ ում հարաբերականով։
Սուբելիանին այն պաշտոնյան է, ում ամիսներ առաջ Վրաստանի իշխանությունները կալանավորեցին՝ 2 անչափահասների սպանության գործով սկսած զանգվածային ցույցերը հանդարտեցնելու համար։
Պաշտոնյա գոյականին լրացնող «ում ամիսներ առաջ Վրաստանի իշխանությունները կալանավորեցին՝ 2 անչափահասների սպանության գործով սկսած զանգվածային ցույցերը հանդարտեցնելու համար» երկրորդական նախադասությանն ուղղված հարցը կլինի՝ Սուբելիանին ո՞ր պաշտոնյան է եւ ոչ՝ Սուբելիանին ո՞ւմ պաշտոնյան է, հետեւաբար ճիշտ է երկրորդականը գլխավորին կապակցել որի հարաբերականով (Սուբելիանին այն պաշտոնյան է, որին ամիսներ առաջ Վրաստանի իշխանությունները կալանավորեցին՝ 2 անչափահասների սպանության գործով սկսած զանգվածային ցույցերը հանդարտեցնելու համար)։
Որոշիչ երկրորդական նախադասությունների հարաբերականները գլխավոր նախադասության մեջ՝ լրացյալ գոյականի կողքին, ունենում են հարաբերյալ, որի առկայությունն արդեն իսկ հուշում է, որ գործ ունենք որոշիչ երկրորդական նախադասության հետ եւ պետք է գրենք որ։
Դիտարկենք նման դեպքի սխալ կիրառության մեկ օրինակ՝
Ով է այն պաշտոնյան, ով ըստ Հայկ Դեմոյանի՝ աշխատում է Թուրքիայի հատուկ ծառայությունների համար։
Երկրորդական նախադասությանը կտանք «ո՞ր պաշտոնյան» հարցը։ Փոխակերպելիս պատասխանը կլինի՝ «Ով է ըստ Հայկ Դեմոյանի՝ Թուրքիայի հատուկ ծառայությունների համար աշխատող պաշտոնյան»։ Երկրորդական նախադասությունն այստեղ փոխարինում է այն հարաբերյալին, եւ նախադասությունը փոխակերպելիս «այն»-ը չի պահպանվում։
Նշենք, որ թեպետ որ-ի եւ ով-ի կապակցման այս խնդիրը հիմնականում առաջանում է որոշիչ երկրորդական նախադասությունների դեպքում, սակայն կարող են լինել դեպքեր, երբ երկրորդական նախադասությունը կարող է ընկալվել նաեւ որպես բացահայտիչ, քանի որ դրանց սահմանը շատ նուրբ է։ Այս դեպքում եւս երկրորդականը գլխավորին կապակցվում է որ հարաբերականով։ Օրինակ՝
Եղիշե Չարենցը, որ հայ նշանավոր բանաստեղծ է, մահացել է 1937 թվականին։
Այս երկրորդական նախադասությունը (որ հայ նշանավոր բանաստեղծ է) կարող է փոխակերպվել ե՛ւ որպես բացահայտիչ երկրորդական նախադասություն (Եղիշե Չարենցը՝ հայ նշանավոր բանաստեղծը, մահացել է 1937 թվականին), ե՛ւ որպես որոշիչ երկրորդական նախադասություն (Հայ նշանավոր բանաստեղծ Եղիշե Չարենցը մահացել է 1937 թվականին)։

Ե՞րբ կիրառել ով-ը

Ով հարաբերականով երկրորդական նախադասությունը կարող ենք կապակցել գլխավորին այն դեպքում, երբ երկրորդականը պատասխանում է ո՞վ, ո՞ւմ հարցերին։ Այսպիսին է նա, ով կառույցը՝ իր նրանք, ովքեր, նրան, ում, նրանց, ում եւ համանման դրսեւորումներով։ Այս կառույցների կիրառության դեպքում երկրորդական նախադասությունը հիմնականում բացահայտիչ է, սակայն կարող է լինել նաեւ ստորոգելի, ուղիղ խնդիր եւ այլն՝ կախված նրանից՝ «նա»-ն հարաբերյա՞լ է, թե՞ ոչ։
Կողմնորոշվելու համար կարեւոր է հիշել, որ երկրորդական նախադասությունը գլխավորին ով հարաբերականով կարող ենք կապակցել այն դեպքում, երբ գլխավոր նախադասության մեջ ունենք նա լրացյալը։
Քաջ մարդը ոչ թե նա է, ով չի վախենում, այլ նա, ով հաղթահարում է այդ վախը։
Հարց տանք «ով չի վախենում» եւ «ով հաղթահարում է այդ վախը» երկրորդական նախադասություններին։ Կասենք՝ քաջ մարդը ո՞վ է։ Երկրորդական նախադասությունը ստորոգելի է։
Ես հարգում եմ նրան, ով կարեւորում է քաղաքացու եւ պետության շահը։
Այստեղ «ով կարեւորում է քաղաքացու եւ պետության շահը» երկրորդականը պատասխանում է ո՞ւմ հարցին. կհարցնենք՝ ես հարգում եմ ո՞ւմ, պատասխանը կլինի՝ քաղաքացու եւ պետության շահը կարեւորողին։ Երկրորդական նախադասությունը ուղիղ խնդիր է։
Նա, ով կնշանակվի այդ պաշտոնում, կդառնա հիմնական պատասխանատուն։
Այս օրինակում «ով կնշանակվի այդ պաշտոնում» երկրորդական նախադասությունը կարող է ընկալվել ե՛ւ որպես ենթակա երկրորդական, եթե «նա»-ն համարենք հարաբերյալ եւ զեղչենք, ե՛ւ որպես բացահայտիչ երկրորդական, եթե «նա»-ն չհամարենք հարաբերյալ. այս դեպքում այն չի զեղչվի։ Ենթակա երկրորդականի դեպքում կփոխակերպվի այսպես. «Այդ պաշտոնում նշանակվողը կդառնա հիմնական պատասխանատուն», իսկ բացահայտիչ երկրորդականի դեպքում՝ «Նա՝ այդ պաշտոնում նշանակվողը, կդառնա հիմնական պատասխանատուն»։
Հաջորդ օրինակում գործ ունենք հոգնակի թվով գործածված կառույցի հետ, եւ երկրորդական նախադասությունը պատասխանում է ովքե՞ր հարցին.
Նրանք, ովքեր կփորձեն արհամարհել օրենքը, ժողովրդի կարծիքն ու պահանջը, կհայտնվեն պատմության աղբանոցում։
Դիտարկենք մեկ այլ օրինակ.
«Փառք ու պատիվ բոլոր նրանց, ում ջանքերի շնորհիվ այսօր ունենք մարտունակ բանակ»։
Երկրորդական նախադասությանն (ում ջանքերի շնորհիվ այսօր ունենք մարտունակ բանակ) ուղղված հարցը կլինի փառք ու պատիվ ո՞ւմ, ոչ թե փառք ու պատիվ ո՞ր նրանց։ Ի դեպ, սա չի նշանակում, որ չենք կարող գործածել նրանք, որոնք կառույցը. այն եւս կիրառելի է։ Այսպես՝ «Փառք ու պատիվ բոլոր նրանց, որոնց ջանքերի շնորհիվ այսօր ունենք մարտունակ բանակ»։
Ի դեպ, որպես հարաբերական ով-ը կարող է գործածվել նաեւ այն դեպքում, երբ գլխավոր նախադասության մեջ ունի ամեն ոք, յուրաքանչյուր ոք, յուրաքանչյուր, բոլորը, ամենքը եւ համանման դերանուններ։ Օրինակ՝ «Յուրաքանչյուր ոք, ով ճանաչում էր նրան, լավ կարծիք ուներ նրա մասին»։
Ամփոփելով՝ նշենք հետեւյալը. հայերենում որոշիչ երկրորդական նախադասությունը գլխավոր նախադասությանը կապակցելու ամենատարածված միջոցը որ հարաբերականն է։ Ճիշտ կողմնորոշվելու եւ որ-ի փոխարեն սխալմամբ ով չկիրառելու համար երկրորդական նախադասությանը պետք է հարց տալ. եթե այն պատասխանում է ո՞ր հարցին, պետք է գործածել հենց որ հարաբերականը։
Ով հարաբերականը գործածելի է այն դեպքում, երբ գլխավոր նախադասության մեջ նրա լրացյալը նա դերանունն է, այսինքն՝ գործ ունենք նա, ով կառույցի եւ դրա տարբեր դրսեւորումների հետ։ Միաժամանակ այն կարող է կիրառվել նաեւ այն դեպքերում, երբ լրացնում է յուրաքանչյուր, յուրաքանչյուր ոք, բոլորը, ամեն ոք եւ այլ դերանունների։
Այսպիսով՝ գոյականների հետ գործածում ենք որ հարաբերականը, իսկ դերանունների հետ՝ ով-ը (նաեւ որ-ը)։

Wednesday 24 October 2018

Հոլանդական «BRIGHT FUTURE» կազմակերպության հերթական հաջող միջոցառումը Հայաստանում

ԵՎՐԱՄԻՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՎԱԾ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՄԵԾ ՆԱԽԱԳԻԾ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ:

ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ՏԵՂԻ ՈՒՆԵՑԱՎ ԼԱՅՆԱՄԱՍՇՏԱԲ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ՓՈՐՁԻ ՓՈԽԱՆԱԿՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐ՝ «ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ» ԽՈՐԱԳՐԻ ՆԵՐՔՈ


ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ՝ ՀԱՋՈՂՈՒԹՅԱՆ ԲԱՆԱԼԻ

Եվրամիության հովանու ներքո հոլանդական «ԼՈՒՍԱՎՈՐ ԱՊԱԳԱ» («BRIGHT FUTURE) հ/կ կողմից Հայաստանում հաջողությամբ իրականացվեց միջազգային լայնամասշտաբ նախագիծ՝ աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած երիտասարդների մասնակցությամբ (Նիդերլանդներ, Ավստրիա, Գերմանիա, Իսպանիա, Իտալիա, Ռուսաստան, Հայաստան)։ «Առաջնորդություն» խորագրի ներքո սփյուռքահայ և օտարազգի երիտասարդները 7 օր անցկացրեցին Հայաստանում՝ Բյուրականի «Ամբերդ» հյուրանոցային համալիրում։ Ծրագրի հիմնական նպատակն էր ոչ-ֆորմալ ուսումնական մեթոդներով երիտասարդ մասնակիցների և ուսանողների շրջանում զարգացնել առաջնորդին հատուկ որակներ և գիտելիքներ՝ տարբեր հետաքրքիր, ինչպես նաև ուրախ ինտերակտիվ խաղերի և միջոցառումների շրջանակներում, որոնք անընդհատ ընդատվում էին մասնակիցներին ակտիվացնող, կարճ երգ ու պարով, մարմնավարժություններով՝ ուսումնական գործընթացին հաղորդելով ակտիվություն և բարձր տրամադրություն։ 
Միջազգային նախագծի մասնակիցները տեղակայվել էին «միջազգային» սենյակներում՝ նախապես չիմանալով իրենց հարևանների անունները։ Նախագծի կազմակերպիչների համոզմամբ՝ նման իրավիճակում երիտասարդները սովորում են լինել հանդուրժող, ճկուն վարքագիծ են դրսևորում՝ միմյանց հետ հարմարվելու համար, դառնում են էլ ավելի համբերատար, հոգատար, ծանոթանում են միմյանց մշակույթին, ազգին բնորոշ վարքագծին, զարգացնում են արագ լեզու գտնելու և շփվելու ունակութոյւններ։ 
Հետաքրքիր, բայց դժվարին է եղել մասնակիցների ընտրությունը. մոտիվացիոն նամակների, այնուհետև՝ հարցազրույցների արդյունքում նախագծին են միացել միմիայն խելացի, առաջատար մասնագետներ և խոստումնալից երիտասարդներ, ովքեր մեծ ցանկություն են հայտնել զարգացնել կամ գտնել իրենց մեջ առաջնորդին հատուկ հմտություններ։ Գերմանիայի խմբի ներկայացուցիչ Կարինեն, լինելով ազգությամբ հայ, երբևէ հնարավորություն չէր ունեցել լինել հայրենի երկրում։ Ստանալով այդ բացառիկ հնարավորությունը և չստանալով արձակուրդային օրեր, նա, միևնույն է, որոշում է կայացրել կորցնել աշխատանքը, բայց կատարելագործել առաջնորդին հատուկ իր հմտությունները հենց հայրենի հողում։ Այսպիսով՝ մի քանի ամիս ընթացող երկարատև միջազգային հարցազրույցների արդյունքում ընտրվել են լավագույններից լավագույնները։ Իսկ ճիշտ ընտրություն կատարելու ապացույցը նախագծի արդյունքներն են։   
Առաջին օրը երիտասարդները միմյանց ներկայացրեցին իրենց երկրների առաջնորդներին, փորձի և տեղեկատվության փոխանակում իրականացրեցին՝ ոչ-ֆորմալ միջավայրում։ Նրանցից յուրաքանչյուրը կերպարանափոխված էր ու նման էր այն առաջնորդին, ումով հպարտանում էր։ Հյուրանոցային համալիրի միջանցքներում կարելի էր հանդիպել Մեսրոպ Մաշտոցին, Նիկոլ Փաշինյանին՝ կնոջ հետ, Անգելա Մերկելին, Առնոլդ Շվարցենեգերին, Ալլա Պուգաչովային, Դիրան և Պիեր Բաղդադյաններին («Գուրմե Դուրմե» հայկական արտադրության կրեատիվ շոկոլադների հիմնադիրներ), Դեն Բիլզերյանին, հոլանդական քաղաքական գործիչ Հարրի վան Բոմմելին և այլոց։ Երիտասարդներն ակտիվ համոզում ու պատմում էին միմյանց, թե ինչու և ինչ արժանիքների շնորհիվ է իրենց ներկայացրած կերպարը առաջնորդ համարվում։ (լուսանկարներ)
Նախագծի շրջանակներում գրանցվեցին հետաքրքիր հանդիպումներ տարբեր նախարարությունների ներկայացուցիչների հետ։ Երիտասարդներն ունեցան փորձի փոխանակում Սփյուռքի փոխնախարար Արամայիս Գրիգորյանի և Եվրոպական երկրներում հայկական համայնքների հետ կապերի բաժնի ղեկավար Կարեն Ավանեսյանի հետ։ Նրանք ժամանեցին Բյուրական, ընկերական և շատ հաճելի մթնոլորտում շփվեցին երիտասարդների հետ, պատասխանեցին նրանց բոլոր հարցերին՝ ստանալով սպառիչ և հետաքրքիր պատասխաններ, խորհուրդներ։ Ուշագրավ և տպավորիչ էր Արամայիս Գրիգորյանի և Կարեն Ավանեսյանի ջերմ վերաբերմունքը՝ մասնակիցներից յուրաքանչյուրին. նրանք նաև մեծ սիրով համաձայնեցին մասնակցել «Առաջնորդ կամ մենեջեր» զարգացնող խաղին՝ աջակցելով թիմակիցներին հասկանալ և տարբերակել առաջնորդի և մենեջերի պարտականությունները։    
Մասնակիցները ոչ պակաս տպավորված էին մշակույթի նախարարություն այցելելով։ Նախարար Լիլիթ Մակունցն իր՝ օտար լեզուների, մասնավորապես՝ անգլերենի փայլուն իմացությամբ ապշեցրել էր բոլորին։ Բովանդակալից և թեմատիկ փորձի փոխանակման արդյունքում արտասահմանցի և հայ երիտասարդները փաստեցին, որ այդ հանդիպումն, իրոք, հաջողված էր և որ Լիլիթ Մակունցին հաջողվեց մոտիվացնել և ուղղորդել իրենց՝ դեպի նորանոր գործնական և անձնական ձեռքբերումներ և հաղթանակներ։ Իսպանացի երկու երիտասարդներ՝ Պաուլան և Խավիերը իրենց՝ «Ժողովրդավարություն» խորագրով գիտական աշխատանքն էլ ավելի հետաքրքիր դարձնելու նպատակով զրուցեցին Սփյուռքի հարցերով փոխնախարար Արամայիս Գրիգորյանի, ինչպես նաև՝ Մշակույթի նախարար Լիլիթ Մակունցի հետ։ Նրանք տպավորված էին մեր նախարարների հետ մտերմիկ և ջերմ շփման արդյունքում և նշեցին, որ Իսպանիայում նախարարների և այլ պաշտոնյաների հետ նմանատիպ ընկերական և ոչ-ֆորմալ զրույց դժվար է պատկերացնել ։    
  Ով կարող է ունենալ ավելի մեծ կամքի ուժ և առաջնորդին հատուկ վարքագիծ, եթե ոչ  սպորտային աշխարհի ներկայացուցիչները, աշխարհի և օլիմպիական խաղերի մրցանակակիրները։ Սպորտային օրը կազմակերպվել էր ՀՀ սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարության աջակցությամբ Մարզաձևերի զարգացման հանրապետական համալիր կենտրոնում (նախկին «Միկա» մարզադահլիճ)։ Մինչ խաղերին անցնելը՝ երիտասարդ մասնագետներին հնարավորոթյուն ընձեռվեց կատարել փորձի փոխանակում ՀՀ սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարար Գաբրիել Ղազարյանի հետ, ինչպես նաև՝ օլիմպիական խաղերի մրցանակակիր Հռիփսիմե Խուրշուդյանի, Եվրոպայի չեմպիոն Հարություն Մերդինյանի, աշխարհի չեմպիոն Վաղինակ Գալուստյանի հետ, ArmFC սպորտային ընկերության ղեկավար Հայկ Ղուկասյանի հետ։ Նրանք կիսվեցին իրենց հաջողություններով, մարզական ձեռքբերումներով, պատմեցին դրանց հասնելու ճանապարհին ունեցած դժվարությունների մասին: Երիտասարդները և հանդիպմանը մասնակից մարզիկները անցկացրեցին բացօթյա մարզումներ, սպորտային խաղեր և մրցումներ։
Մեկ այլ օրվա շրջանակներում ապագա և ներկա առաջնորդ-մասնակիցները քննարկեցին հաջողված և անհաջող բիզնեսային օրինակներ, կիսվեցին միմյանց հետ սեփական դրական և բացասական պատմություններով, փորձի փոխանակում ունեցան հայկական շուկայում առաջատար մարքեթինգային ընկերություններից մեկի՝ «Դոփինգ» գրուպի հիմնադիր-ղեկավար Հայկ Սիմոնյանի հետ, ով իր օրինակով փորձեց երիտասարդներին մոտիվացնել Հայաստանում սեփական բիզնես հիմնել, չվախենալ դժվարւթյուններից և չբավարարվել գրանցված հաջողություններով՝ միշտ ձգտելով առավելագույնին։ Արդյունքում ծրագրի մասնակիցներին հաջողվեց ընդամենը 20 րոպեում՝ թիմային արդյունավետ համագործակցությամբ, ստեղծել սեփական սթարթ-ափ նախագծերը, որոնք նրանք պատրաստվում են մոտ ապագայում իրականացնել Հայաստանում։ 
Տպավորիչ էր հանդիպումը «ՄԵՐ ՏՈՒՆ» հ/կ մանկատան երիտասարդ աղջիկների և հ/կ տնօրինության հետ։ Արտասահմանցի և սփյուռքահայ մասնակիցներն ակտիվ շփվեցին նրանց հետ՝ փորձելով զարգացնելով աղջիկների շրջանում խոսակցական անգլերենի մակարդակը։ 
Մասնակիցները հոգ էին տանում միմյանց հանդեպ այնպես, ասես տասնյակ տարիների ընկերներ լինեին։ Նրանք ինքնակամ կազմակերպում էին հետաքրքիր միջոցառումներ, հրավիրում միմյանց մասնակցել դրանց։ Իսպանական խումբն այս տարի ամենաակտիվն էր. ծրագրի ավարտին արժանացան «Լավագույն խումբ» կոչմանը։ Նրանք Իսպանիայից Հայաստան էին բերել Պաելիա պատրաստելու համար անհրաժեշտ բոլոր պարագաները, բաղադրիչները։ Ուղղակի տեսնել էր պետք, թե ինչ համախմբվածությամբ և սիրով էին պատրաստում իսպանական խոհանոցը ներկայացնող ուտեստը և հյուրասիրում իրենց նոր ընկերներին։ Մասնակիցների համոզմամբ, անհավանական բարի և սիրո մթնոլորտ էր տիրում նախագծի ներսում, չնայած, որ մասնակիցներից յուրաքանչյուրը անհատականություն էր, ուներ իր՝ արդեն ձևավորված վարքագիծն ու աշխարհայացքը։ Ինչպես էին նրանք համագործակցում, օգնում միմյանց և թե ինչ սրտացավորեն էին մոտենում միմյանց դժվարություններին ու ցանկացած խնդիրներին՝ տեսնել էր պետք։
 Արտասահմանցի երիտասարդները հիացած էին հայկական հյուրընկալությամբ. նախագծի շրջանակներում նրանք հնարավորություն ունեցան սեփական փորձի արդյունքում զգալ, թե ինչ հյուրասեր և ջերմ ազգ ենք մենք՝ հայերս։ «Առաջնորդները Աշտարակ քաղաքում» ակտիվության շրջանակներում միջազգային թիմերի բաժանված մասնակիցները ունեին հետաքրքիր թիմային առաջադրանքներ. օրինակ՝ մի թիմը պետք է անվճար կարողանար կտրել մասնակից տղաների մազերը, մյուսը՝ գումար վաստակել և/կամ, դռնեդուռ ընկնելով, սնունդ խնդրեր։ Նրանք լվանում էին մեքենաներ, երգում և պարում փողոցներում, այցելում աշտարակցիների տները, օգնում նրանց բերք հավաքել ծառերից, աղբահանում էին կատարում և այլն։ Երիտասարդները վստահեցրին, որ այս փորձը նրանց ոչ միայն անծանոթ քաղաքում գոյատևելու և մարդկանց հետ ժեստերի լեզվով խոսելու բացառիկ հնարավորություն տվեց, այլ նաև խորապես ապացուցեց, որ Հայաստանում ապրում են միայն բարի, հյուրընկալ և ուրախ մարդիկ։ «Ում հետ խոսել ենք փողոցներում՝ իր տուն է հրավիրել ամբողջ խմբին. սա անհավատալի է»,- միաձայն ասում էին օտարազգի երիտասարդները։
- Իհարկե, նախագծի հիմնական նպատակն էր պատրաստել տարբեր ասպարեզներում գործունեություն ծավալող առաջնորդներ, սակայն ուրախությամբ կարող ենք նշել, որ ինչպես նախորդ տարի (խորագիրը՝ «Միջմշակութային հաղորդակցություն»), այս տարի ևս մեր ծրագիրը ոչ միայն ուսումնական և տեղեկատվական բնույթ կրեց մասնակիցների համար, այլ իր չափով նպաստեց Հայաստանի հանդեպ սփյուռքահայ և օտարազգի երիտասարդների հետաքրության առաջացմանը, նշեց ծրագրի ղեկավար, հոլանդական «ԼՈՒՍԱՎՈՐ ԱՊԱԳԱ» հ/կ հիմնադիր-տնօրեն Մարիամ Կիրակոսյանը։ - Իմ համար՝ որպես հայրենասեր հայի, նախագծի ամենամեծ հաջողություններից է այն, որ բոլոր մասնակիցները հրապուրվեցին մեր երկրով, մշակույթով և հայ ազգով։ Գրեթե բոլորը պատրաստվում են վերադառնալ, պատրաստել նորանոր նախագծեր՝ ներգրավելով իրենց ընկերներին։ Զարմանալիորեն հիացրեցին մի քանի մասնակիցներ, երբ ասացին, որ պատրաստվում են Արարատի տեսքով դաջվածքներ անել։ Մի եվրոպացի երիտասարդ նույնիսկ որոշեց ներկել իր մազերը հայկական դրոշի գույներով և պատմել մեր երկրի մասին իրենց ընկերներին և գործընկերներին։ Այսօր պատահաբար նկատեցի, որ արտասահմանցի մեր մասնակիցներից մեկի՝ Հյուգոյի սոցցանցային ստատուսը հայերեն տառերով է գրված, գլխավոր նկարը՝ Հայաստանում է արված։ Նախագիծը միանշանակ համարում ենք ստացված. դրանց ապացույցը երիտասարդների (թե՛ տղա, թե՛ աղջիկ) արցունքներն էին ծրագրի ավարտին։ Նրանցից ոչ մեկը չէր ցանկանում լքել Հայաստանը. Ավստրիական խմբի ղեկավար Քսենիան հետադարձի նոր տոմս գնեց՝ երկու օրով հետաձգելով իր թռիչքը։  
Նախագծի ավարտին մասնակիցներն արժանացան նոմինացիաների և սերտիֆիկատների։ Ծրագրի վաղեմի ընկեր «Լակի» ընկերությունն այս տարի ևս ապահովել էր մասնակիցներին քաղցրավենիքով և գեղեցիկ տորթով՝ Եվրոմիության տարբերանշանով։ 
Երիտասարդական այս նախագիծը մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել հայկական և արտասահմանյան լրատվամիջոցների մոտ։ Ծրագրի գլխավոր ինֆորմացիոն հովանավորն է հոլանդա-հայկական «ՆԻԴԵՐԼԱՆԴԱԿԱՆ ՕՐԱԳԻՐ» պարբերականը։ Այլ լրատվական աջակիցներ՝  Հանրային հեռուստաընկերություն, Արմենիա հեռուստաընկերություն, Գավառի և Իջևանի հեռուստաընկերութոյւններ, Հանրային Ռադիո, Ռադիո Վան, Ռադիո Մարշալ, Orer.eu, Tert.am, Iravunk.com,  Shamshyan.com, MyMamul.am և ուրիշներ։
  Նմանօրինակ երիտասարդական մեծ նախագծերը խրախուսելի են, քանի որ դրանք ոչ միայն ուսուցողական են, այլ նաև հնարավորություն են տալիս ստեղծել նորանոր նմանատիպ ծրագրեր՝ երիտասարդներին հուզող խնդիրներին և հետաքրքրություններին ուղղված։ Այս նախագծի մասնակիցները, ոգևորվելով ծրագրի ընթացքից և արդյունքից, հանդես եկան նոր մտքերով և առաջարկնելով՝ առաջիկա ծրագրեր կյանքի կոչելու համար։










 Ամբողջական լուսանկարների հավաքածոն «Նիդերլանդական օրագրի» ֆեյսբուքյան էջում: