Իշխանությունները՝ «մենք եկեղեցուն չենք դեմ, այլ քաղաքականացած և ուխտը խախտած հոգևորականներին», իսկ հոգևորականներն էլ պնդում են, որ իշխանություններն են միջամտում եկեղեցու գործերին։

 

15.10.2025/Nid.oragir/Hay Azian

Արագածոտնի թեմի խուզարկությունը դարձավ հերթական հիշեցումը, որ Հայաստանում պետություն–եկեղեցի հարաբերությունները դեռևս չեն գտել իրենց հավասարակշռությունը։

Հայաստանի իշխանությունները պնդում են, որ իրենց քայլերը որևէ կերպ ուղղված չեն եկեղեցու՝ որպես հոգևոր ինստիտուտի դեմ։ Պաշտոնյաները հայտարարում են, որ հարգում են եկեղեցու դարավոր պատմությունը, նրա դերը ազգային ինքնության ձևավորման և հասարակական համերաշխության պահպանման գործում։ Սակայն, ինչպես նշում են կառավարական ներկայացուցիչները, խնդիրն առաջանում է այն ժամանակ, երբ առանձին հոգևորականներ խախտում են իրենց ուխտը՝ ներգրավվելով քաղաքական պայքարի մեջ կամ օգտագործելով իրենց հոգևոր դիրքը քաղաքական նպատակներով։ Ըստ իշխանությունների՝ նման վարքագիծը հակասում է հոգևոր կոչման էությանը և խաթարում է եկեղեցու հեղինակությունը հասարակության աչքում։

Նրանք ընդգծում են, որ պետությունը որևէ խնդիր չունի հավատքի կամ եկեղեցու գործունեության հետ․ բոլոր գործողությունները իրականացվում են բացառապես իրավական դաշտում՝ օրենքի պահպանման նպատակով։ Խուզարկությունները, ձերբակալությունները կամ դատավարությունները, ըստ պաշտոնական մեկնաբանությունների, ուղղված են ոչ թե եկեղեցուն, այլ այն հոգևորականներին, ովքեր խախտում են երկրի օրենքները կամ իրենց հոգևոր ուխտը։ Պետական դիրքորոշումն այն է, որ եկեղեցին պետք է մնա հոգևոր տարածք, ոչ թե քաղաքական հարթակ։

Սակայն եկեղեցու բարձրաստիճան ներկայացուցիչներն ու մի շարք հոգևորականներ այս պնդումները կտրականապես չեն ընդունում։ Նրանց համոզմամբ՝ իշխանությունները իրականում փորձում են սահմանափակել եկեղեցու ազդեցությունը՝ միջամտելով նրա ներքին գործերին և ճնշելով այն հոգևորականներին, ովքեր համարձակվում են քննադատել կառավարության որոշումները։ Եկեղեցականները պնդում են, որ իշխանությունները նպատակային կերպով խաթարում են եկեղեցու ինքնավարությունը՝ փորձելով այն ենթարկել պետական վերահսկողության։

Հոգևորականների խոսքով՝ նրանց հայտարարությունները քաղաքական չեն, այլ վերաբերում են ազգային և բարոյական խնդիրներին, որոնց անտեսումը նրանց խիղճը չի կարող թույլ տալ։ Նրանք ընդգծում են, որ եկեղեցու առաքելությունը ներառում է նաև հասարակության բարոյական ուղղորդումը, և երբ պետական որոշումները կամ քաղաքական ուղիները վտանգում են ազգային արժեքները, եկեղեցին պարտավոր է խոսել։ «Քարոզելը ոչ թե քաղաքականություն է, այլ խիղճ։ Երբ հայրենիքը ցավում է, եկեղեցին չի կարող լռել», — ասում են հոգևորականները։

Այս փոխադարձ մեղադրանքների արդյունքում պետություն–եկեղեցի հարաբերությունները Հայաստանում հայտնվել են վտանգավոր բարդության մեջ։ Իշխանությունները հայտարարում են, որ պաշտպանում են օրենքը և սահմանների հստակեցումը, իսկ եկեղեցին՝ որ պաշտպանում է հավատքի և խոսքի ազատությունը։ Հասարակության մեջ այս հակադրությունը առաջացրել է երկակի վերաբերմունք․ ոմանք համոզված են, որ եկեղեցին չպետք է ներգրավվի քաղաքական պայքարում, մյուսներն էլ կարծում են, որ իշխանությունը փորձում է լռեցնել ազգի բարոյական ձայնը։

Այս իրավիճակը ցույց է տալիս, որ պետություն–եկեղեցի սահմանների հստակեցումը Հայաստանում դեռևս ամբողջությամբ չի կայացել։ Երկուստեք անհրաժեշտ է վերանայել իրենց դերը և փոխադարձ պատասխանատվությունը՝ հասկանալու համար, թե որտեղ ավարտվում է հավատքը և որտեղ է սկսվում քաղաքականությունը։ Միայն փոխադարձ հարգանքի, իրավական կարգապահության և հստակ սահմանների ձևավորման միջոցով հնարավոր կլինի խուսափել այս պարբերաբար կրկնվող բախումներից, որոնք վտանգում են ոչ միայն պետության և եկեղեցու հարաբերությունները, այլև հասարակության միասնականությունը։