Պատարագ Հովհանավանքում
Անկախ վերլուծություն
02,10.2025/Նիդ.օրագիր
2025 թվականի նոյեմբերի 2-ը դարձավ Հայաստանի նորագույն պատմության այն օրերից մեկը, երբ կրոնական արարողությունը դուրս եկավ իր ավանդական հոգևոր սահմաններից և վերածվեց քաղաքական ու հասարակական նշանակության իրադարձության։ Օհանավանի Հովհաննավանքում կարգալույծ հռչակված Ստեփան Ասատրյանի` տեր Արամի մատուցած պատարագին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի մասնակցությունը փաստեց պետական իշխանության և Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու միջև խորացող հակասությունը։ Այդ նույն օրը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում տոնվում էր Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի գահակալության 26-րդ տարեդարձը՝ Սուրբ Պատարագով և հայրապետական մաղթանքով, ինչը, ձևականորեն հանդիսավոր, իրականում վերածվեց ազգային հոգևոր միասնականության պաշտպանական արտահայտության։
Օհանավանքի պատարագը կրում էր ոչ թե աղոթքի, այլ գաղափարական դիմակայության բնույթ։ Փաշինյանի հայտարարությունները՝ ուղղված «եկեղեցու բարոյական նորոգմանը» և «սրբության սրբոցը պղծող խմբակից ազատմանը», ցուցադրեցին իշխանության ձգտումը վերաձևելու եկեղեցու և պետության հարաբերության ամբողջ տրամաբանությունը։ Եթե երկար տարիներ Հայաստանի քաղաքական վերնախավը զգուշավոր էր եղել Էջմիածնի նկատմամբ, ապա այժմ կառավարությունը փորձում է ձևավորել նոր մոդել, որտեղ պետությունը դառնում է գերագույն արժեք, իսկ եկեղեցին՝ ենթակա բարոյական վերահսկողության։ Այդ քայլը բացահայտեց ոչ միայն հավատքի հարցի, այլև ինքնության նոր սահմանների որոնումը։
Մայր Աթոռի արձագանքը հավասարակշռված, սակայն զգուշավոր էր։ Հայկազուն արքեպիսկոպոս Նաջարյանի խոսքը, որ «տկարացնել Սուրբ Էջմիածինը նշանակում է տկարացնել հայրենիքը», մատնանշեց՝ եկեղեցին իր պաշտպանական դիրքերում է, բայց դեռ փորձում է խուսափել բացահայտ բախումից։ Էջմիածինը փորձում է հիշեցնել պետական այրերին, որ եկեղեցին ոչ թե քաղաքական մրցակից է, այլ ազգային հենասյուն։ Միևնույն ժամանակ եկեղեցու ներսում նույնպես գիտակցվում է բարեփոխումների անհրաժեշտությունը, սակայն դրանք, ինչպես ընդգծվում է, չպետք է իրականացվեն քաղաքական ճնշման կամ կարգալույծների միջոցով։
Հասարակության արձագանքը երկբևեռ է։ Մի մասը վարչապետի քայլը ընկալում է որպես ժողովրդի հոգևոր ազատագրման փորձ՝ ազատվելով եկեղեցական վերնախավի փակ համակարգից։ Մյուսը՝ որպես սրբության հանդեպ ուղղված բռնություն, ազգային ինքնության հիմքերի սասանում։ Այս հակադրությունը վտանգավոր է այն առումով, որ աստիճանաբար ձևավորվում են ոչ միայն քաղաքական, այլև հավատքային ճամբարներ։ Եթե այս միտումը խորանա, Հայաստանը կարող է կանգնել հոգևոր պառակտման վտանգի առջև՝ երբ տարբեր համայնքներ սկսեն տարբեր կերպ ընկալել Հայաստանյայց եկեղեցու իսկությունը։
Նոյեմբերի 2-ի պատարագները խորհրդանշեցին երկու հայաստաններ՝ մեկը, որտեղ պետությունը փորձում է սահմանել բարոյական օրակարգը, և մյուսը, որտեղ եկեղեցին փորձում է պահպանել իր ավանդական գերակայությունը հոգևոր դաշտում։ Այս բախումը, որքան էլ ներկայում արտահայտվի պատարագների մակարդակով, խորքում առնչվում է ավելի լայն հարցի՝ ո՞րն է հայի հոգևոր ինքնության հիմքը՝ ազգային պետությո՞ւնը, թե՞ եկեղեցին։ Պատասխանն այդ հարցին, հավանաբար, կձևավորի ոչ միայն եկեղեցու ապագան, այլև պետության՝ իր ժողովրդի հետ ունեցած բարոյական կապը։
No comments:
Post a Comment